The seemingly interminable negotiations between the new Greek government and its international creditors – the International Monetary Fund, the European Central Bank, and the European Commission – on a new loan deal have entered a dangerous phase. At this point, a mistake on either side threatens to trigger the kind of accident that could precipitate a new crisis in Europe.
The IMF seems ready to throw in the towel – not least because of the recent revelation that Greece could post a small primary budget deficit (which excludes interest payments) this year, rather than the planned sizeable surplus. But, with Greece’s economy tanking again, its government is convinced that the current repayment program is not working – and that, in the absence of significant adjustments, it never will.
Fundamental to Greece’s case for new bailout terms is the narrative – reinforced by its current economic travails – that it has been a victim of excessive austerity. But this neglects a crucial fact: austerity worked in Europe’s other crisis-hit countries. Indeed, Portugal, Ireland, Spain, and even Cyprus are showing clear signs of recovery, with unemployment finally falling (albeit slowly and from high levels) and access to capital markets restored.
Why is Greece different?
The short answer is exports. In all of the other crisis-hit countries (and, indeed, in most of the dozens of countries that have received IMF loans in recent decades), rising exports offset, at least partly, the hit that demand took when their governments slashed spending and raised taxes to balance their books.
Of course, in a large economy where external financing is not a problem, as in the United States or the eurozone, attempting to reduce a budget deficit could conceivably lead to such a large decline in demand (and thus tax revenues) that austerity becomes self-defeating. But this argument does not apply to Greece.
In fact, Greece was running very large current-account deficits – exceeding 10% of GDP – when external financing dried up suddenly in 2008-2009, forcing an adjustment in domestic spending. If the Greek government had not made such an adjustment, domestic demand and employment would certainly have remained higher – but so would imports and large external deficits. So, while austerity did cause a deep recession, it enabled Greece to avoid large external deficits, thereby reducing the size of the bailout the country needed.
Export performance is thus the key to escaping the austerity trap. The problem for Greece is that what little export growth it has experienced lately is largely illusory, as it has come mostly from petroleum products. Since Greece does not produce oil, this can mean only that Greek refiners, which now have considerable excess capacity, are simply exporting imported crude oil in a slightly different form. With refinery margins typically less than 5%, the economy is gaining little added value from these exports. Other exports that have increased, such as metals, raise a similar problem.
Moreover, Greece’s largest services export, maritime shipping, has few real links with the rest of the economy, given that companies in the sector pay no taxes and employ few Greeks (the crews hail from low-wage countries). Undermining the sector’s economic contribution further is the fact that global commodity prices, on which shipping rates depend, have lately been declining. Meanwhile, manufactured goods, which do add domestic value and employment, form only a small share of Greece’s overall exports.
In fact, Greece’s total foreign trade, if properly measured, amounts to only 12% of its GDP, much less than what one would expect from such a small economy. More jarring is the fact that Greece’s total trade deficit (including both goods and services), was even higher in 2008, amounting to 13% of GDP, implying that, in order to avoid a subsequent decline in imports and thus in domestic demand, exports would have had to more than double.
In Portugal, by contrast, the trade deficit amounted to only about one-third of exports in 2008, meaning that exports had to increase by one-third to close the external deficit, without reducing imports. Since then, Portugal has increased exports cumulatively by more than one-quarter, so that, despite a slight increase in imports since 2007, it runs a trade surplus.
To be sure, Greece’s trade deficit has declined, but only because imports collapsed. Meanwhile, exports stagnated, even as wages declined by more than 20%. That, not austerity, is Greece’s real problem. If Greece had experienced the same growth in exports as Portugal (a country of similar size and per capita income), it would not have experienced such a deep recession, and tax revenues would have been higher, making it much easier for the government to achieve a primary budget surplus.
This suggests that a combination of fiscal consolidation, lower wages, and export-oriented reforms could have enabled Greece to move toward a sustainable recovery. This approach has been tried before, and it has failed only once, when Argentina had to default on its foreign debt in 2002 and break a decade-long 1:1 peg to the US dollar.
Unfortunately, Greece resembles Argentina in two key respects. Both countries have only a small export sector, which makes external adjustment much more difficult; and both have an export structure that is skewed toward commodities, the supply of which is unlikely to change much, even as structural reforms are pursued or wages decline.
Of course, this does not mean that Greece is doomed to follow in Argentina’s footsteps toward default. But it does highlight the challenge that the country faces today – namely, to rebuild its export sector from the ground up.
It is time for Greece’s government to recognize this imperative and expand the scope of negotiations with its creditors to include not just the budget, but also strategies for stimulating exports. But, first, Greece must finally recognize that austerity is not the enemy.
This article is published in collaboration with Project Syndicate. Publication does not imply endorsement of views by the World Economic Forum.
Author: Daniel Gros is Director of the Brussels-based Center for European Policy Studies. 
Image: A European Union (E.U.) flag flutters in front of the monument of Parthenon on Acropolis hill in Athens. REUTERS/John Kolesidis 
Επιχειρούμε την μετάφραση του κειμένου με δυσκολία εξ αιτίας μερικών όρων που δεν αποδίδονται εύκολα στην Ελληνική. Η κατανόηση νομίζουμε ότι είναι εύκολη κατά τα άλλα.
Γιατί δεν αποδίδει η λιτότητα  στην Ελλάδα;
Από  τον Daniel Gros
15 Μαΐου 2015
Οι φαινομενικά ατελείωτες διαπραγματεύσεις μεταξύ της νέας ελληνικής κυβέρνησης και των διεθνών πιστωτών της - το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - για ένα νέο δάνειο, έχουν εισέλθει σε μια επικίνδυνη φάση. Σε αυτό το σημείο, ένα λάθος και στις δύο πλευρές απειλεί να προκαλέσει το είδος του ατυχήματος που θα μπορούσε να επιταχύνει μια νέα κρίση στην Ευρώπη.
Το ΔΝΤ φαίνεται ότι είναι έτοιμο να ρίξει στην πετσέτα  αν μη τι άλλο λόγω της πρόσφατης αποκάλυψης ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να τοποθετήσει ένα μικρό έλλειμμα του πρωτογενούς προϋπολογισμού (που δεν περιλαμβάνει τις πληρωμές τόκων) το τρέχον έτος, παρά το προγραμματισμένο σημαντικό πλεόνασμα. Όμως, με την οικονομία στην Ελλάδα tanking και πάλι, η κυβέρνησή της είναι πεπεισμένη ότι το σημερινό πρόγραμμα αποπληρωμής δεν λειτουργεί - και ότι, ελλείψει σημαντικών προσαρμογών, ποτέ δεν θα λειτουργήσει.
Θεμελιώδους σημασίας για την περίπτωση στην Ελλάδα για τους νέους όρους διάσωσης είναι η αφήγηση - ενισχυμένη από την τρέχουσα οικονομική δυσκολία - ότι έχει πέσει θύμα της υπερβολικής λιτότητας . Αλλά αυτό παραβλέπει ένα κρίσιμο γεγονός: η λιτότητα λειτουργεί σε άλλες χώρες που πλήττονται από την κρίση, χώρες της Ευρώπης. Πράγματι, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, ακόμη και η Κύπρος εμφανίζουν σαφή σημάδια ανάκαμψης, με την ανεργία τελικά σε πτώση (έστω και αργά και από τα υψηλά επίπεδα) και η πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές αποκαθίσταται.
Γιατί είναι διαφορετικό στην  Ελλάδα;
Η σύντομη απάντηση είναι οι εξαγωγές. Σε όλες τις άλλες χώρες που  πλήττονται από την κρίση  (και, μάλιστα, στις περισσότερες από τις δεκάδες χώρες που έχουν λάβει δάνεια του ΔΝΤ κατά τις τελευταίες δεκαετίες), η αύξηση των εξαγωγών αντισταθμίστηκε, εν μέρει τουλάχιστον, από το χτύπημα στη ζήτηση όταν οι κυβερνήσεις αποφάσισαν να μειωθούν αυξάνοντας τους φόρους για να ισοσκελίσει τους λογαριασμούς.
Φυσικά, σε μια μεγάλη οικονομία όπου η εξωτερική χρηματοδότηση δεν είναι ένα πρόβλημα, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες ή την ευρωζώνη, προσπαθεί να μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε μια τέτοια μεγάλη πτώση της ζήτησης (άρα και των φορολογικών εσόδων) ότι η λιτότητα γίνεται μόνος -defeating. Αλλά αυτό το επιχείρημα δεν ισχύει για την Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα έτρεχε με πολύ μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών - που υπερβαίνει το 10% του ΑΕΠ - όταν η εξωτερική χρηματοδότηση στέρεψε ξαφνικά κατά την περίοδο 2008-2009, αναγκάζοντας μια προσαρμογή των εγχώριων δαπανών. Εάν η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε κάνει μια τέτοια ρύθμιση, η εγχώρια ζήτηση και η απασχόληση θα είχε παραμείνει βεβαίως υψηλότερη - αλλά έτσι θα ευνοούσε την εισαγωγή και άρα μεγάλα εξωτερικά ελλείμματα. Έτσι, ενώ η λιτότητα προκάλεσε μια βαθιά ύφεση, που επέτρεψε στην Ελλάδα να αποφύγει μεγάλα εξωτερικά ελλείμματα, μειώνοντας έτσι το μέγεθος της διάσωσης που χρειάζεται η χώρα.
Οι εξαγωγικές επιδόσεις είναι επομένως το κλειδί για να μην πέσουν στην παγίδα της λιτότητας. Το πρόβλημα για την Ελλάδα είναι ότι η μικρή  αύξηση των εξαγωγών που έχει βιώσει τα τελευταία χρόνια είναι σε μεγάλο βαθμό απατηλή, καθώς έχει προέλθει κυρίως από προϊόντα πετρελαίου. Δεδομένου ότι η Ελλάδα δεν παράγει πετρέλαιο, αυτό μπορεί να σημαίνει μόνο ότι οι ελληνικές βιομηχανίες διύλισης, οι οποίες έχουν πλέον σημαντική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, είναι απλώς εξαγωγή εισαγόμενου αργού πετρελαίου σε μια ελαφρώς διαφορετική μορφή. Με περιθώρια διύλισης τυπικά λιγότερο από 5%, η οικονομία κερδίζει μικρή προστιθέμενη αξία από τις εξαγωγές αυτές. Άλλες εξαγωγές που έχουν αυξηθεί, όπως μέταλλα, εγείρουν ένα παρόμοιο πρόβλημα.
Επιπλέον, η μεγαλύτερη εξαγωγή υπηρεσιών στην Ελλάδα, της ναυτιλίας, έχει λίγους πραγματικούς δεσμούς με την υπόλοιπη οικονομία, δεδομένου ότι οι εταιρείες του κλάδου δεν πληρώνουν φόρους και απασχολούν λίγους Έλληνες (και τα πληρώματα κατάγονται από χώρες με χαμηλούς μισθούς). Υπονομεύοντας την οικονομική συμβολή του τομέα περαιτέρω είναι το γεγονός ότι οι τιμές του παγκόσμιου αγαθού, από τα οποία εξαρτώνται τα ποσοστά ναυτιλίας, έχουν τον τελευταίο καιρό μειωθεί. Εν τω μεταξύ, τα βιομηχανικά προϊόντα, τα οποία προσθέτουν εγχώρια αξία και  απασχόληση, αποτελούν μόνο ένα μικρό ποσοστό των συνολικών εξαγωγών στην Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα, το συνολικό εξωτερικό εμπόριο στην Ελλάδα, αν μετρηθεί ορθά, ανέρχεται σε μόλις 12% του ΑΕΠ της, πολύ λιγότερο από ό, τι θα περίμενε κανείς από μια τόσο μικρή οικονομία. Πιο ενοχλητικό είναι το γεγονός ότι το συνολικό εμπορικό έλλειμμα στην Ελλάδα (συμπεριλαμβανομένων και των δύο αγαθών και υπηρεσιών), ήταν ακόμη υψηλότερο το 2008, ανέρχονται σε 13% του ΑΕΠ, πράγμα που σημαίνει ότι, προκειμένου να αποφευχθεί η επακόλουθη μείωση των εισαγωγών και, συνεπώς, της εγχώριας ζήτησης, οι εξαγωγές θα έπρεπε να υπερδιπλασιαστεί.
Στην Πορτογαλία, αντίθετα, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ανήλθε σε μόνο περίπου το ένα τρίτο των εξαγωγών το 2008, πράγμα που σημαίνει ότι οι εξαγωγές είχαν αυξηθεί κατά ένα τρίτο για να κλείσει το εξωτερικό έλλειμμα, χωρίς τη μείωση των εισαγωγών. Από τότε, η Πορτογαλία έχει αυξήσει τις εξαγωγές σωρευτικά κατά περισσότερο από το ένα τέταρτο, έτσι ώστε, παρά την ελαφρά αύξηση των εισαγωγών από το 2007, λειτουργεί ένα εμπορικό πλεόνασμα.
Για να είμαστε σίγουροι, το εμπορικό έλλειμμα στην Ελλάδα έχει μειωθεί, αλλά μόνο και μόνο επειδή οι εισαγωγές κατέρρευσαν. Εν τω μεταξύ, οι εξαγωγές παρέμειναν στάσιμες, ακόμα και οι μισθοί μειώθηκαν κατά περισσότερο από 20%. Δηλαδή, δεν είναι η λιτότητα ένα πραγματικό πρόβλημα στην Ελλάδα. Εάν η Ελλάδα είχε βιώσει την ίδια αύξηση των εξαγωγών η Πορτογαλία (μία χώρα παρόμοιου μεγέθους και κατά κεφαλήν εισόδημα), δεν θα είχουν βιώσει μια τέτοια βαθιά ύφεση, και τα φορολογικά έσοδα θα ήταν υψηλότερα, γεγονός που καθιστά πολύ πιο εύκολο για την κυβέρνηση να επιτύχει ένα πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού.
Αυτό υποδηλώνει ότι ο συνδυασμός της δημοσιονομικής εξυγίανσης, χαμηλότερους μισθούς, και εξαγωγικό προσανατολισμό των μεταρρυθμίσεων θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα στην Ελλάδα να κινηθεί προς την κατεύθυνση μιας βιώσιμης ανάκαμψης. Αυτή η προσέγγιση έχει δοκιμαστεί στο παρελθόν, και έχει αποτύχει μόνο μία φορά, όταν η Αργεντινή έπρεπε για την αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους της το 2002  να σπάσει μια δεκαετία-μακρά 1: 1 πρόσδεση στο δολάριο.
Δυστυχώς, η Ελλάδα μοιάζει με την Αργεντινή σε δύο βασικά σημεία. Και οι δύο χώρες έχουν μόνο ένα μικρό εξαγωγικό τομέα, το οποίο καθιστά την εξωτερική προσαρμογή πολύ πιο δύσκολη  και οι δύο έχουν μια δομή των εξαγωγών που ευνοεί τα βασικά προϊόντα, η παροχή των οποίων είναι απίθανο να αλλάξει πολύ, ακόμη και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που επιδιώκει ή οι μισθοί μειώνονται.
Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα είναι καταδικασμένη να ακολουθήσει τα βήματα της Αργεντινής προς την προεπιλογή. Αλλά έχει τονίσει την πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα - δηλαδή, για την ανοικοδόμηση του εξαγωγικού τομέα, από το μηδέν.
Είναι καιρός για την κυβέρνηση στην Ελλάδα να αναγνωρίσει αυτή την επιτακτική ανάγκη και να επεκτείνει το πεδίο των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές της για να συμπεριλάβει όχι μόνο τον προϋπολογισμό, αλλά και στρατηγικές για την τόνωση των εξαγωγών. Αλλά, πρώτα, η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να αναγνωρίσει ότι η λιτότητα δεν είναι ο εχθρός.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύεται σε συνεργασία με το Project Syndicate . Δημοσίευση δεν υπονοεί την επικύρωση των απόψεων από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ..
Συγγραφέας: Daniel Gros είναι διευθυντής του που εδρεύει στις Βρυξέλλες Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής.