Υπερταμείο: Η πλατφόρμα O2 Hub στηρίζει την έρευνα, ανάπτυξη, καινοτομία με open data των θυγατρικών του

Σύμφωνα με τη μελέτη για τον οικονομικό αντίκτυπο των ανοικτών δεδομένων, η εξοικονόμηση χρόνου στις μετακινήσεις, η πιο έγκαιρη παροχή πρώτων βοηθειών, η αύξηση στις θέσεις εργασίας, τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα και η εξοικονόμηση ενέργειας είναι κάποια από αυτά τα σημαντικά οφέλη, σε ένα περιβάλλον όπου η τάση μεγέθους της αγοράς ανοιχτών δεδομένων στην Ευρώπη δείχνει να είναι περισσότερα από 200 δισ. ευρώ έως το 2025 Το O2 Hub, ένα νέο πρωτοποριακό Open Data & Open API Hub των θυγατρικών και συμμετοχών του Υπερταμείου, παρουσίασαν ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του Υπερταμείου Στέφανος Γιουρέλης, και η Chief Technology Officer Αφροδίτη Σεβαστή. Πρόκειται για ένα καθοριστικής σημασίας βήμα του Υπερταμείου στην πορεία της ψηφιακής μετάβασης, που παρέχει πρόσβαση σε επιλεγμένα σύνολα ανοικτών δεδομένων των θυγατρικών του, σε θεματικές όπως η ύδρευση και αποχέτευση, οι μεταφορές και τα ταχυδρομεία, η διανομή τροφίμων, αλλά και σε άλλους τομείς που συμπεριλαμβάνονται στις δραστηριότητές του. Με αυτήν την ενέργεια αξιοποιείται ένα πολύ σημαντικό περιουσιακό κομμάτι του Υπερταμείου, όπως είναι τα ανοικτά δεδομένα των θυγατρικών του, για να παραχθεί αξία τόσο προς όφελος της κοινωνίας, όσο και προς όφελος της οικονομίας, αλλά και του περιβάλλοντος. Η μελέτη για τον οικονομικό αντίκτυπο των ανοικτών δεδομένων Σύμφωνα με τη μελέτη για τον οικονομικό αντίκτυπο των ανοικτών δεδομένων που εξέδωσε το 2020 το European Data Portal, η εξοικονόμηση χρόνου στις μετακινήσεις, η πιο έγκαιρη παροχή πρώτων βοηθειών, η αύξηση στις θέσεις εργασίας, τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα και η εξοικονόμηση ενέργειας είναι κάποια από αυτά τα σημαντικά οφέλη, σε ένα περιβάλλον όπου η τάση μεγέθους της αγοράς ανοιχτών δεδομένων στην Ευρώπη δείχνει να είναι περισσότερα από 200 δισ. ευρώ έως το 2025. Έως σήμερα, στο O2 Hub υπάρχουν διαθέσιμα 41 σύνολα δεδομένων από 7 θυγατρικές εταιρείες, σε 10 θεματικές περιοχές. Ο επισκέπτης του κόμβου μπορεί να βρει δεδομένα των αστικών συγκοινωνιών (Συγκοινωνίες Αθηνών), της παραγωγής και κατανάλωσης πόσιμου νερού (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ), της διακίνησης αλιευμάτων, οπωρολαχανικών και κρεάτων (ΟΚΑΑ, ΚΑΘ), δεδομένα ταχυδρομικών υπηρεσιών (εισαγωγές-εξαγωγές ταχυδρομικών αντικειμένων) (ΕΛΤΑ) και πολλά ακόμη χρήσιμα στοιχεία. Η συγκεκριμένη ενέργεια αποτελεί την έναρξη μιας σειράς πρωτοβουλιών του Υπερταμείου και των θυγατρικών του, με σκοπό την ανταλλαγή γνώσης μέσω ανοιχτών δεδομένων, συμβάλλοντας καθοριστικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό, στην ενίσχυση της διαφάνειας και της καινοτομίας και αποτελώντας σημαντικό εργαλείο για τους τομείς της έρευνας και των νεοφυών επιχειρήσεων. Τι στηρίζει η πλατφόρμα Μέσω της διάθεσης δεδομένων των δημοσίων επιχειρήσεων, το Υπερταμείο φροντίζει να εξασφαλίσει σε πανεπιστήμια, ερευνητικούς φορείς, start up επιχειρήσεις, δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς τη δυνατότητα να αντλούν τα απαραίτητα στοιχεία που θα τους βοηθήσουν να αναπτύξουν νέες υπηρεσίες, πάντα προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Στόχος είναι η διαρκής αναβάθμιση του Hub και ο εμπλουτισμός του με περισσότερα σύνολα δεδομένων από το σύνολο των θυγατρικών και συμμετοχών του, εξασφαλίζοντας έτσι τη χρηστική βιωσιμότητά του. Παράλληλα, επενδύει στην ανάπτυξη αυτοματισμών για την επικαιροποίηση των δεδομένων και δημιουργεί την απαραίτητη κουλτούρα ανοικτών δεδομένων σε όλο τον όμιλο με τη στενότερη συνεργασία μεταξύ των θυγατρικών για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, καθώς και για την περαιτέρω αξιοποίηση του Hub ως σημείου αναφοράς στο ευρύτερο οικοσύστημα. Σε δήλωσή του, ο κ. Γιουρέλης επισήμανε: «Είναι η πρώτη φορά για την Ελλάδα που οι δημόσιες επιχειρήσεις συνεργάζονται για να παρέχουν από κοινού δεδομένα σε κλίμακα μέσω ανοιχτών προγραμματιστικών διεπαφών». Παράλληλα, τόνισε ότι «με την υλοποίηση του Hub ενισχύουμε την τεχνογνωσία των θυγατρικών μας για την ένταξή τους στην οικονομία των δεδομένων. Ταυτόχρονα εξασφαλίζουμε τη διαλειτουργικότητα με άλλους εθνικούς και διεθνείς κόμβους δεδομένων και αναδεικνύουμε την περιουσία των δεδομένων του ομίλου, ενώ συντασσόμαστε με την ευρύτερη εθνική και ευρωπαϊκή στρατηγική για τα ανοιχτά δεδομένα».

Το διαστημικό αεροπλάνο Radian One

Σύμφωνα με τον Richard Humphrey, συνιδρυτή της εταιρείας Radian Aerospace ‘Δεν επικεντρωνόμαστε στον τουρισμό. Είμαστε αφοσιωμένοι σε αποστολές που κάνουν τη ζωή καλύτερη στον πλανήτη μας’ Η αμερικανική εταιρεία αεροδιαστήματος Radian Aerospace παρουσίασε τα σχέδια ενός σκάφους που ανήκει στην κατηγορία των αποκαλούμενων διαστημοπλάνων. Πρόκειται για σκάφη που συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά συμβατικών αεροσκαφών και διαστημοπλοίων έτσι ώστε να απογειώνονται και να προσγειώνονται από τα αεροδρόμια αλλά να μπορούν να πραγματοποιούν πτήσεις έξω από την γήινη ατμόσφαιρα. Το Radian One είναι ένα σκάφος που θα μπορεί να προσγειώνεται και να απογειώνεται από μεγάλα αεροδρόμια και είτε να πετά σε διάφορους προορισμούς του πλανήτη είτε να συνεχίζει το ταξίδι του έξω από τη Γη. Σύμφωνα με την εταιρεία το σκάφος σχεδιάστηκε για να έχει κατά βάση τουριστική χρήση πραγματοποιώντας σύντομες βόλτες σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη. Θα μπορεί να ολοκληρώνει ένα κύκλο γύρω από τη Γη σε 90 λεπτά. Όμως το σκάφος θα μπορεί να παραμένει στο Διάστημα συνεχόμενα για πέντε μέρες έτσι ώστε να πραγματοποιούνται ερευνητικές αποστολές. Θα μπορεί επίσης αν χρειάζεται να μεταφέρει επιβάτες και φορτία στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό ή σε άλλους διαστημικούς σταθμούς που αναμένεται να δημιουργηθούν τα επόμενα χρόνια. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του Radian One είναι πώς όταν επιστρέψει στη Γη από ένα ταξίδι στο Διάστημα θα μπορεί να πετάξει ξανά σε λιγότερο από 48 ώρες. Η εταιρεία έχει ήδη ξεκινήσει τη διαδικασία εύρεσης χρηματοδότησης για την κατασκευή του σκάφους και έχει ήδη συγκεντρώσει περισσότερα από 20 εκατ. δολάρια αλλά εκτιμάται ότι το κόστος θα αγγίξει το ένα δισ. δολάρια. πηγή: https://www.naftemporiki.gr/story/1824054/to-diastimoplano-pou-tha-peta-entos-kai-ektos-planiti-xoris-ksekourasi – https://www.space.com/radian-aerospace-funding-reusable-space-plane

ΚΑΛΗΜΕΡΑ, ΚΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ ΜΕ ΜΟΤΣΑΡΤ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΑΥΜΑΣΤΗ 40η ΣΥΜΦΩΝΙΑ, ΓΝΩΣΤΗ ΚΑΙ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Νέα παρέμβαση Lagarde για τον πληθωρισμό - Το στοιχείο που θα κάνει τη διαφορά στην πολιτική είναι η ζήτηση

Ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ είναι απίθανο να εκτιναχθεί στα επίπεδα που παρατηρούνται στις ΗΠΑ, δήλωσε για ακόμη μία φορά η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Christine Lagarde, προκειμένου να καθησυχάσει τις αγορές για την πολιτική της ευρωτράπεζας. Μιλώντας μέσω τηλεδιάσκεψης στην εκδήλωση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, η Lagarde ανέφερε ότι τα επίπεδα πληθωρισμού της ευρωζώνης έχουν εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, με την κεντρική τράπεζα να βρίσκεται πίσω από τους βρετανούς και αμερικανούς ομολόγους της όταν πρόκειται για την πορεία εξομάλυνσής της. Ο πληθωρισμός της ευρωζώνης έφτασε σε νέο υψηλό ρεκόρ 5% τον Δεκέμβριο, κυρίως λόγω της εκτίναξης των τιμών της ενέργειας στην Ευρώπη. Ωστόσο, η Lagarde υπερασπίστηκε την πολιτική της ΕΚΤ, υποστηρίζοντας ότι η Ευρώπη δεν συμμερίζεται την «κατάσταση υπερβολικής ζήτησης» των Ηνωμένων Πολιτειών. Στις ΗΠΑ, η ζήτηση είναι επί του παρόντος 30% πάνω από τα προ πανδημίας επίπεδα, είπε, ενώ η ευρωζώνη είναι «σχεδόν στα προ πανδημίας επίπεδα». «Όταν κοιτάζω την αγορά εργασίας, δεν βιώνουμε κάτι σαν τη Great Resignation και οι αριθμοί συμμετοχής μας στην απασχόληση πλησιάζουν πολύ στο επίπεδο πριν από την πανδημία», είπε η Lagarde. «Επομένως, νομίζω ότι αυτοί οι δύο παράγοντες, αν τους κοιτάξετε προσεκτικά, δείχνουν ξεκάθαρα ότι δεν κινούμαστε με την ίδια ταχύτητα και είναι απίθανο να βιώσουμε το ίδιο είδος αυξήσεων του πληθωρισμού με τις ΗΠΑ», πρόσθεσε. Υπενθυμίζεται εδώ ότι εκατομμύρια Αμερικανοί εγκατέλειψαν την εργασία τους τους τελευταίους μήνες επιδιώκοντας υψηλότερους μισθούς και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Το κίνημα έχει ονομαστεί ευρέως «Great Resignation». «Οι τιμές θα σταθεροποιηθούν» Η Lagarde υποστήριξε ότι οι Ευρωπαίοι ήταν «θύματα της δικής μας επιτυχίας», σημειώνοντας ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες είχαν δει μια «καταπληκτική» ανάκαμψη της ζήτησης που είχε ξεπεράσει την προσφορά. Προκλήσεις όπως η έλλειψη οδηγών φορτηγών και καθυστερήσεις στα λιμάνια δεν βοήθησαν να διευκολυνθεί η κατάσταση, είπε. Ωστόσο, καθώς οι διαπραγματεύσεις για τους μισθούς «δεν έχουν προχωρήσει ακόμη», η Lagarde είπε ότι η ΕΚΤ δεν βλέπει μια βιώσιμη κίνηση των τιμών που θα μπορούσε να οδηγήσει σε «εκτόξευση ελέγχου» του πληθωρισμού. «Αντίθετα, υποθέτουμε προς το παρόν ότι οι τιμές της ενέργειας θα σταθεροποιηθούν κατά τη διάρκεια του 2022 και ότι τα σημεία συμφόρησης θα σταθεροποιηθούν επίσης και σταδιακά αυτοί οι αριθμοί πληθωρισμού θα μειωθούν», είπε. Ωστόσο, η Lagarde σημείωσε ότι οι προοπτικές της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό υπόκεινται σε αλλαγές. «Μόλις ολοκληρώσουμε τις καθαρές αγορές περιουσιακών στοιχείων μας, θα εξετάσουμε άλλα εργαλεία στην εργαλειοθήκη - συμπεριλαμβανομένων των αυξήσεων των επιτοκίων», είπε.

Βίντεο με τον αστεροειδή που πέρασε κοντά από τη Γη

Τo Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής Διαστημικών Εφαρμογών & Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών οργάνωσε αποστολή για την παρατήρηση του αστεροειδή 7482 (1994 PC1) με το τηλεσκόπιο Κρυονερίου (1.2μ). Στις 18 Ιανουαρίου και στις 18:30 ώρα Ελλάδος, ο αστρονόμος του ΙΑΑΔΕΤ Δρ. Α. Λιάκος παρατήρησε τον αστεροειδή: Ο μεγάλος διαστημικός βράχος κινήθηκε με ταχύτητα 70.415 χιλιομέτρων την ώρα και δεν θα ξαναπλησιάσει τόσο τη Γη στον αιώνα αυτό, σύμφωνα με τους υπολογισμούς που έκαναν οι αστρονόμοι της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA). Είχε ανακαλυφθεί το 1994 και διαπιστώθηκε ότι συμπληρώνει μια περιφορά γύρω από τον Ήλιο κάθε 572 μέρες. Το 1933 είχε πλησιάσει περισσότερο τη Γη, σε απόσταση 1,1 εκατ. χλμ., ενώ δεν θα ξαναβρεθεί τόσο κοντά έως το 2105, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της NASA και του Caltcech. https://physicsgg.files.wordpress.com/2022/01/animation_of_1994_pc1_around_sun_-_2022_close_approach-1.gif Ο αστεροειδής ταξινομείται από τη NASA ως δυνητικά επικίνδυνος, χαρακτηρισμός που δίνεται σε κάθε αστεροειδή διαμέτρου άνω των 140 μέτρων, ο οποίος πλησίασε σε απόσταση μικρότερη των 7,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από την τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο.

Η επίλυση του ενεργειακού προβλήματος διαμέσου της πυρηνικής σύντηξης

H Ευρώπη και το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» προωθούν την έρευνα με στόχο την άφθονη, καθαρή και βιώσιμη ενέργεια μέσω Σύντηξης

Άφθονη, καθαρή και βιώσιμη ενέργεια είναι προϋπόθεση για την ανθρώπινη ευημερία. Αυτό το όνειρο θα πραγματοποιηθεί όταν οι επιστήμονες και μηχανικοί καταφέρουν να κατακτήσουν τη φυσική διαδικασία με την οποία ο ήλιος παράγει την ενέργεια που εκπέμπει. Αυτή η φυσική διαδικασία ονομάζεται Σύντηξη και μεγάλος αριθμός Ευρωπαϊκών Ερευνητικών Κέντρων και Πανεπιστημίων εδώ και δεκαετίες εργάζονται με σκοπό να επιτύχουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη Σύντηξη. Το Ευρωπαϊκό εγχείρημα υλοποιείται μέσω των Προγραμμάτων-Πλαισίων στα οποία συμμετέχουν όλα τα Ευρωπαϊκά κράτη. Η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας έχει εξουσιοδοτήσει το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» (ΕΚΕΦΕ «Δ») για τη Διαχείριση της Ελληνικής συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Κοινοπραξία του Ερευνητικού Προγράμματος Σύντηξης με την ονομασία EUROfusion. Στο πρόγραμμα αυτό, το οποίο συγχρηματοδοτείται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συμμετέχουν εκτός από το ΕΚΕΦΕ «Δ» και οκτώ συνδεδεμένα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Η συνέχιση του προγράμματος EUROfusion στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Πλαίσιο 2021-2027, Horizon Europe, υπογράφηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2021. Επομένως, τα επόμενα επτά έτη οι Έλληνες επιστήμονες συνεργαζόμενοι με τους συναδέλφους τους από τα άλλα Ευρωπαϊκά Ιδρύματα θα συμμετέχουν σε διάφορες ερευνητικές περιοχές με στόχο την ανάπτυξη της ενέργειας μέσω Σύντηξης. Oι ερευνητικές δραστηριότητες της ομάδας Τεχνολογίας Σύντηξης του ΕΚΕΦΕ «Δ», με τη συμμετοχή τριών Ινστιτούτων του ΕΚΕΦΕ «Δ», θα εστιαστούν ερευνητικά σε θέματα μελέτης της επίδρασης της ακτινοβολίας σε υλικά σύντηξης με στόχο την ανάπτυξη υλικών ανθεκτικών στην ακτινοβολία, στην κατανόηση της αλληλεπίδρασης του πλάσματος με τα εσωτερικά τοιχώματα του αντιδραστήρα σύντηξης που περιβάλλει το πλάσμα, στην ανάπτυξη ανιχνευτών νετρονίων, καθώς και σε νετρονικούς και ραδιολογικούς υπολογισμούς και μετρήσεις για την επιβεβαίωση κωδίκων. Προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες θα εκπαιδευθούν σε θέματα Σύντηξης. Δελτίο Τύπου του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»

Γιατί πρέπει (σχεδόν) όλοι να φοράμε μάσκες N95

Όταν εφαρμόζουν σωστά στο πρόσωπο, οι μάσκες N95 μπορούν να φιλτράρουν τουλάχιστον το 95% των σωματιδίων στον αέρα, συμπεριλαμβανομένου του κορωνοϊού Οι μάσκες N95 αποτελούν εδώ και πολύ καιρό το πιο αποτελεσματικό μέσο προστασίας ενάντια σε ιούς που μεταδίδονται μέσω του αέρα, όπως και ο SARS-CoV-2, μέχρι πρόσφατα, ωστόσο, τα αποθέματά τους ήταν μέχρι πρόσφατα περιορισμένα. Όταν εφαρμόζουν σωστά στο πρόσωπο, οι μάσκες N95 μπορούν να φιλτράρουν τουλάχιστον το 95% των σωματιδίων που υπάρχουν στον αέρα, συμπεριλαμβανομένου του κορωνοϊού. Μόνο οι ακριβοί αναπνευστήρες καθαρισμού αέρα και οι στολές hazmat προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία. – Τα λαστιχάκια γύρω από το κεφάλι και κάτω από τα αυτιά είναι σημαντικά για να είμαστε σίγουροι ότι η μάσκα είναι φορεμένη αρκετά σφιχτά. – Τα συρματάκια στο σημείο της μύτης βοηθούν στην καλύτερη προστασία. – Επιπλέον, είναι σημαντικό η μάσκα να εφαρμόζει σωστά ώστε ο αέρας να περνά μέσα από τη μάσκα και όχι από τις άκρες της. Στις αρχές της πανδημίας, τα αποθέματα μασκών N95 ήταν πολύ περιορισμένα για να μπορέσουν να καλύψουν τις ξαφνικές και επείγουσες ανάγκες των υγειονομικών εργαζομένων. Το Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών στις ΗΠΑ (CDC) είχε πει στους πολίτες να αφήσουν τις πιο αποτελεσματικές μάσκες για τους εργαζόμενους της πρώτης γραμμής και να ράψουν μάσκες για τους εαυτούς τους. Μετά από δύο χρόνια αυξημένης παραγωγής, η υψηλής ποιότητας μάσκες N95 είναι ευρέως διαθέσιμες στους καταναλωτές και το Εθνικό Στρατηγικό Απόθεμα ανέρχεται σε 750 εκατομμύρια. Κάποιοι ειδικοί συνέστησαν χρήση των εν λόγω μασκών από περισσότερους ανθρώπους, αφότου εμφανίστηκε η παραλλαγή Δέλτα του κορωνοϊού το περασμένο καλοκαίρι, ενώ στις 14 Ιανουαρίου, το CDC επικαιροποίησε τις συστάσεις του, υπογραμμίζοντας την αποτελεσματικότητά τους και επισημαίνοντας ότι τα αποθέματα δεν ήταν πια περιορισμένα. Ο Λευκός Οίκος σχεδιάζει να διαθέσει 400 εκατομμύρια μάσκες N95 κατά τις επόμενες εβδομάδες, σε μια προσπάθεια να περιορίσει τη διασπορά της άκρως μεταδοτικής παραλλαγής «Όμικρον». Πώς λειτουργούν οι μάσκες N95 Οι μάσκες N95 διατίθενται σε διάφορα σχέδια και φέρουν το σήμα του Εθνικού Ινστιτούτου Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία (NIOSH), ως απόδειξη της αυθεντικότητάς τους. Κάποιες έχουν σχήμα θόλου, ενώ άλλες μοιάζουν με ράμφος πάπιας. – Το είδος μάσκας N95 στην εικόνα κάτω, με το επίπεδο σχήμα και τις τρεις πτυχές, χρησιμοποιείται συχνά στα νοσοκομεία. – Οι απαλές και ευλύγιστες εξωτερικές στρώσεις της μάσκας είναι σχεδιασμένες ώστε να προστατεύουν το πιο σημαντικό σημείο του αναπνευστήρα, δηλαδή το φίλτρο που υπάρχει μέσα. Εάν μάλιστα κοιτάξουμε αυτό το φίλτρο με το μικροσκόπιο, θα μπορέσουμε να δούμε τι είναι αυτό που το κάνει μοναδικό.

Στην παραπάνω εικόνα, φαίνεται ότι είναι φτιαγμένο από ίνες πολυπροπυλενίου, οι οποίες έχουν το 1/50 του μεγέθους μιας ανθρώπινης τρίχας, πλεγμένες σε έναν τυχαίο ιστό ώστε να δημιουργήσουν μια σειρά εμποδίων για τα σωματίδια που υπάρχουν στον αέρα. Ο αέρας περνάει μέσα από τα μικροσκοπικά κενά μεταξύ των ινών, επιτρέποντας σε αυτόν που φοράει τη μάσκα να ανασαίνει.

Οι ίνες φέρουν ένα ηλεκτροστατικό φορτίο που προσελκύει σαν μαγνήτης τα παρερχόμενα σωματίδια. Τα μεγάλα σωματίδια πέφτουν πάνω στις ίνες και παγιδεύονται εύκολα. Όσο περισσότερα σωματίδια παγιδεύονται, τόσο πιο πυκνές και αποτελεσματικές γίνονται οι ίνες.

Τα πιο μικρά σωματίδια μπορούν να περάσουν μέσα από τις ίνες, αλλά εκτρέπονται συνεχώς από μόρια αέρα. Αυτό έχει ως αποτελέσματα να πέφτουν κάποια στιγμή πάνω σε κάποια ίνα και να αιχμαλωτίζονται μαζί με τα άλλα.

Τα σωματίδια που είναι δυσκολότερο να παγιδευτούν είναι αρκετά μικρά ώστε να ξεγλιστρούν μεταξύ των ινών, αλλά αρκετά δυνατά ώστε να μην εκτοπίζονται εύκολα. Οι κορωνοϊοί συνήθως ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Ωστόσο, το ηλεκτροστατικό φορτίο είναι αποτελεσματικό στο να αιχμαλωτίζει σωματίδια κάθε μεγέθους που υπάρχουν στον αέρα.

Ποιοι ΔΕΝ πρέπει να φορούν μάσκες N95; Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι άνω των 2 ετών πρέπει να φορούν μάσκα τουλάχιστον σε ορισμένες περιστάσεις, αλλά το CDC δεν προέβη στη σύσταση των μασκών N95 για όλους τους πολίτες, αναφέροντας ότι η καλύτερη μάσκα για τον καθένα είναι εκείνη που εφαρμόζει καλά και την οποία κάποιος μπορεί να φοράει με συνέπεια. Για παράδειγμα, αν κάποιος βρίσκει άβολες τις N95, ή εάν προτιμά η μάσκα να έχει λάστιχα που να περνάνε πίσω από τα αυτιά και όχι πίσω από το κεφάλι, ίσως να μπορούσε να «θυσιάσει» ένα μικρό μέρος της προστασίας του. Σύμφωνα με το CDC, οι N95 που εφαρμόζουν σωστά είναι αυτές που παρέχουν τη μεγαλύτερη προστασία, ακολουθούμενες από τις KN95 και τις χειρουργικές μάσκες. Οι KN95 που κατασκευάζονται στην Κίνα, θεωρούνται συγκρίσιμες με τις N95, και πολλές από αυτές είναι υψηλής ποιότητας, αλλά δεν περνάνε από τη διαδικασία έγκρισης του NIOSH. «Τα υφασμάτινα καλύμματα προσώπου με χαλαρή ύφανση» είναι τα λιγότερο προστατευτικά. Επιπλέον, συνιστάται προσοχή στους πολίτες καθώς υπάρχουν πολλές απομιμήσεις μασκών N95 και KN95 στην αγορά. Στην ιστοσελίδα του BBC υπάρχει μία λίστα εγκεκριμένων μοντέλων καθώς και παραδείγματα απομιμήσεων. Σημειώνεται ότι δεν υπάρχουν εγκεκριμένες από το NIOSH, μάσκες N95 για παιδιά, παρόλο που κάποιοι κατασκευαστές ισχυρίζονται ότι τα προϊόντα τους πληρούν τις προδιαγραφές N95. Τα παιδιά κάτω των 2 ετών δεν θα πρέπει να φορούν καθόλου μάσκες, ενώ είναι πιθανό άτομα με κάποιες αναπηρίες να δυσφορούν με αυτές. Για οποιονδήποτε άλλον θέλει να προμηθευτεί μια μάσκα N95, υπάρχουν πλέον πολύ περισσότερες διαθέσιμες. πηγή: https://www.kathimerini.gr/world/561680449/koronoios-giati-prepei-schedon-oloi-na-forame-maskes-n95/ – https://www.washingtonpost.com/health/2022/01/20/n95-mask-effectiveness/

Ανιχνεύθηκε άνθρακας-12 στον Άρη

Το ρόβερ Curiosity της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) ανίχνευσε την υπογραφή άφθονου «ελαφρού» άνθρακα στον Άρη [Υπάρχουν δυο σταθερά φυσικά ισότοπα άνθρακα, ο 12C και ο 13C, και ένα ραδιενεργό ο ο 14C με χρόνο ημιζωής περίπου 5.730 έτη], για τον οποίο υπάρχουν τρεις πιθανές εξηγήσεις: να προέρχεται από χημικές αντιδράσεις στην ατμόσφαιρα λόγω της υπεριώδους ακτινοβολίας, να δημιουργήθηκε από περαστικό νέφος κοσμικής σκόνης ή να έχει «ντόπια» βιολογική προέλευση, έχοντας παραχθεί στο παρελθόν από μορφές μικροβιακής ζωής, όπως συμβαίνει και στη Γη. Το ρόβερ τριγυρνάει στον γειτονικό πλανήτη από το 2012, παίρνοντας κατά καιρούς δείγματα από την επιφάνεια του και κάνοντας αναλύσεις επιτόπου με το φορητό χημικό εργαστήριο του. Αυτή τη φορά, οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον καθηγητή γεωεπιστημών Κρίστοφερ Χάουζ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το “Science”, ανακοίνωσαν ότι το Curiosity ανίχνευσε φασματοσκοπικά ένα σήμα που θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη αρχαίας αρειανής ζωής, χωρίς ασφαλώς να αποκλείονται άλλες πιο «πεζές» εξηγήσεις. Ο άνθρακας που βρέθηκε παγιδευμένος σε αρειανά πετρώματα, είναι εντυπωσιακά εμπλουτισμένος με ελαφριά ισότοπα άνθρακα. Στη Γη ένα τέτοιο σήμα αποτελεί ισχυρή ένδειξη για αρχαία μικροβιακή ζωή. Δεδομένου όμως ότι πρόκειται για τον ‘Αρη – όπου έχουν διαψευστεί οι κατά καιρούς αρχικές εκτιμήσεις – οι ερευνητές είναι διστακτικοί να πανηγυρίσουν. Έτσι, μελετούν παράλληλα όλες τις εναλλακτικές μη βιολογικές ερμηνείες του φαινομένου, κυρίως την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα του «κόκκινου» πλανήτη και την αστρόσκονη. Πάντως και οι εναλλακτικές αυτές εξηγήσεις είναι εξίσου «εξωτικές» με την πιθανότητα κάποια υπόγεια μικρόβια να παρήγαγαν κάποτε εμπλουτισμένο άνθρακα με τη μορφή αερίου μεθανίου. Ο άνθρακας υπάρχει σε δύο σταθερές ισοτοπικές μορφές: του «ελαφρού» άνθρακα-12 που αποτελεί τη συντριπτική πλειονότητα του υπάρχοντος άνθρακα, και του βαρύτερου άνθρακα-13. Η ζωή έχει εξελίξει μηχανισμούς στη Γη που ευνοούν τον ελαφρύτερο άνθρακα, με αποτέλεσμα τα περισσότερα οργανικά μόρια που έχουν βιολογική προέλευση, να περιέχουν άνθρακα-12. Οι ερευνητές ανέλυσαν τις μετρήσεις του ρόβερ από 24 διαφορετικά δείγματα πετρωμάτων από τον κρατήρα Γκέιλ, ο οποίος κάποτε περιείχε μια αρχαία λίμνη. Σε έξι από αυτά τα δείγματα η αναλογία του άνθρακα-12 σε σχέση με τον άνθρακα-13 ήταν τόσο μεγάλη (πολύ μεγαλύτερη από ό,τι στη Γη), που ο Χάουζ έκανε λόγο για «δραματικά σήματα». Μια πιθανή εύλογη εξήγηση είναι ότι πριν δισεκατομμύρια χρόνια μικρόβια τρέφονταν με άνθρακα από το μάγμα στο αρειανό υπέδαφος και στη συνέχεια παρήγαγαν αέριο μεθάνιο. Μετά, άλλα επιφανειακά μικρόβια θα τρέφονταν με τη σειρά τους με αυτό το μεθάνιο, εμπλουτίζοντας το περαιτέρω με ελαφρύ άνθρακα, ο οποίος τελικά παγιδεύτηκε στα πετρώματα μετά τον θάνατο των μικροοργανισμών. Μέχρι στιγμής όμως το ρόβερ δεν έχει δει φυσικά ίχνη αρχαίων μικροβίων, συνεπώς μια τροποποιημένη εκδοχή της παραπάνω θεωρίας είναι ότι μετά το αρχικό στάδιο της διαδικασίας που ξεκίνησε από μικρόβια βαθιά στο υπέδαφος, το δεύτερο στάδιο στην επιφάνεια του πλανήτη δεν έγινε από άλλα μικρόβια, αλλά από την υπεριώδη ακτινοβολία που μπορεί να διέσπασε το αέριο μεθάνιο μικροβιακής προέλευσης, εμπλουτίζοντας έτσι τον ελαφρύ άνθρακα. Εναλλακτικά, η υπεριώδης ακτινοβολία θα μπορούσε να έχει κάνει εξ αρχής όλη τη «δουλειά», χωρίς καθόλου βοήθεια από τα μικρόβια. Η ακτινοβολία αυτή, όπως έχουν δείξει πρόσφατα εργαστηριακά πειράματα στη Γη από Ιάπωνες πλανητικούς επιστήμονες του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Τόκιο, μπορεί να αντιδράσει χημικά με το μονοξείδιο του άνθρακα – που αποτελεί το 96% της αρειανής ατμόσφαιρας – και να παράγει άκρως εμπλουτισμένο άνθρακα-12. Μια άλλη εναλλακτική εξήγηση είναι ότι, στο νεαρό ακόμη ηλιακό σύστημα, ο ‘Αρης πέρασε μέσα από ένα διαστρικό μοριακό νέφος αερίων και σκόνης, κάτι που πιστεύεται ότι συμβαίνει κάθε 100 εκατομμύρια χρόνια. Ο άνθρακας στη διαστρική σκόνη είναι ελαφρύς και, κρίνοντας από τις αναλύσεις μετεωριτών, θα μπορούσε να εξηγεί τα αυξημένα επίπεδα άνθρακα-12 που παρατηρούνται στον ‘Αρη. Το Curiosity συνεχίζει να «μυρίζει» τη σημερινή αραιή αρειανή ατμόσφαιρα και έχει ήδη ανιχνεύσει μεθάνιο, αλλά σε συγκεντρώσεις πολύ χαμηλές για να μπορέσει να μετρήσει τα επίπεδα των ισοτόπων του άνθρακα. Προς το παρόν, είναι δύσκολο να πει κανείς πιο από τα παραπάνω σενάρια – ή ίσως κάποιο άλλο – είναι πιο βάσιμο. Ο Χάουζ δήλωσε, με συγκρατημένη επιφύλαξη, ότι τα νέα ευρήματα ενισχύουν κάπως την πιθανότητα να υπήρχαν κάποτε μικροοργανισμοί στον Άρη, χωρίς μάλιστα να αποκλείεται ότι υπάρχουν ακόμη στο υπέδαφος του. Επεσήμανε ότι «και τα τρία σενάρια υποδηλώνουν έναν ασυνήθιστο κύκλο άνθρακα στον ‘Αρη, πολύ διαφορετικό από οτιδήποτε στη Γη σήμερα. Χρειαζόμαστε όμως περισσότερα δεδομένα για να αποφασίσουμε ποιά είναι η σωστή εξήγηση. Θα ήταν ωραία αν το ρόβερ ανίχνευε μια μεγάλη ποσότητα μεθανίου και μετρούσε τα ισότοπα άνθρακα σε αυτήν, αλλά μέχρι στιγμής οι ποσότητες μεθανίου που έχουν ανιχνευθεί, είναι τόσο μικρές που τα ισότοπα δεν είναι δυνατό να μετρηθούν». Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ – https://www.nasa.gov/feature/goddard/2022/nasa-s-curiosity-rover-measures-intriguing-carbon-signature-on-mars

ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΚΑΛΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕ ΤIΣ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ ΤΟΥ VIVALDI

Η απαρχή της επιστήμης

Η επιτυχία των γνωστών φυσικών νόμων να εξηγήσουν τον κόσμο γύρω μας έχει εκθρέψει κατ’ επανάληψη ορισμένες αλαζονικές και αυτάρεσκες αντιλήψεις σχετικά με την κατάσταση της ανθρώπινης γνώσης, ιδιαίτερα όταν τα κενά στη γνώση μας για αντικείμενα και φαινόμενα θεωρούνται μικρά και ασήμαντα. Οι νομπελίστες και άλλοι διακεκριμένοι επιστήμονες δεν έχουν ανοσία σε τέτοιου είδους αντιλήψεις, και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν εκτεθεί εξαιτίας τους. Μια πασίγνωστη πρόβλεψη περί του τέλους της επιστήμης διατυπώθηκε το 1894, στην ομιλία του μετέπειτα νομπελίστα Albert A. Michelson κατά την τελετή εγκαινίων του Εργαστηρίου Φυσικής Ryerson, στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου: Οι πιο σημαντικοί θεμελιώδεις νόμοι και τα κυριότερα βασικά δεδομένα της φυσικής επιστήμης έχουν στο σύνολό τους ανακαλυφθεί, και είναι πλέον τόσο αδιάσειστα εδραιωμένα που η πιθανότητα να καταρριφθούν λόγω νέων ανακαλύψεων είναι εξαιρετικά μικρή … Οι μελλοντικές ανακαλύψεις θα πρέπει να αναζητηθούν στο έκτο δεκαδικό ψηφίο. (Barrow 1988, σ. 173) Ένας από τους ευφυέστερους αστρονόμους της εποχής, ο Simon Newcomb, που ήταν επίσης συνιδρυτής της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας, συμμεριζόταν τις απόψεις του Michelson όταν επισήμαινε το 1888 ότι «Προσεγγίζουμε μάλλον το όριο αυτών που μπορούμε να μάθουμε σχετικά με την αστρονομία» (1888, σ. 65). Ακόμα και ο σπουδαίος φυσικός Λόρδος Kelvin, προς τιμήν του οποίου ονομάστηκε, όπως θα δούμε στην Ενότητα 3, η απόλυτη κλίμακα θερμοκρασιών, έπεσε θύμα της αυτοπεποίθησής του το 1901 ισχυριζόμενος ότι «Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο για να ανακαλυφθεί πλέον στη φυσική. Το μόνο που απομένει είναι ολοένα και ακριβέστερες μετρήσεις» (1901, σ. 1). Τα σχόλια αυτά διατυπώθηκαν σε μια εποχή όπου ο φωτοφόρος αιθέρας θεωρούνταν ακόμα το μέσον στο οποίο διαδιδόταν το φως στον χώρο, και όπου η αμυδρή διαφορά ανάμεσα στην παρατηρούμενη και την προβλεπόμενη τροχιά του Ερμή γύρω από τον Ήλιο παρέμενε ανεξήγητη. Η επικρατούσα πεποίθηση ήταν πως τα προβλήματα αυτά ήταν μικρά, και η επίλυσή τους θα απαιτούσε ίσως μόνο δευτερεύουσες προσαρμογές στους γνωστούς φυσικούς νόμους. Ευτυχώς, ο Max Planck, ένας από τους θεμελιωτές της κβαντομηχανικής, ήταν πιο διορατικός από τον μέντορά του. Σε μια διάλεξη που έδωσε το 1924, αναφέρθηκε στη συμβουλή που του δόθηκε το 1874: Όταν ξεκίνησα τις σπουδές μου στη φυσική και ζήτησα τη συμβουλή του σεβάσμιου δασκάλου μου Philipp von Jolly … εκείνος μου περιέγραψε τη φυσική ως μια εξαιρετικά ανεπτυγμένη, σχεδόν εντελώς ώριμη επιστήμη … Ίσως σε κάποιες γωνίτσες να υπήρχαν ένα σωματίδιο σκόνης ή μια μικρή φυσαλίδα για να εξετάσει και να ταξινομήσει κανείς, αλλά το σύστημα στο σύνολό του στεκόταν ακλόνητο, και η θεωρητική φυσική προσέγγιζε εμφανώς τον βαθμό τελειότητας που είχε κατακτήσει, για παράδειγμα, η γεωμετρία πριν από αρκετούς αιώνες (1996, σ. 10). Αρχικά ο Planck δεν είχε λόγο να αμφισβητήσει τις απόψεις του δασκάλου του. Όταν όμως η κλασική μας κατανόηση για τις διεργασίες ακτινοβολίας της ύλης δεν μπορούσε να συμφιλιωθεί με το πείραμα, ο Planck έγινε ένας απρόθυμος επαναστάτης υποδεικνύοντας το 1900 την ύπαρξη του κβάντου, μιας αδιαίρετης μονάδας ενέργειας η οποία ανήγγειλε την έλευση μιας νέας φυσικής. Στα επόμενα 30 χρόνια έμελλε να ανακαλυφθούν η ειδική και η γενική θεωρία της σχετικότητας, η κβαντομηχανική και η διαστολή του σύμπαντος. Με όλα αυτά τα προηγούμενα κοντόφθαλμης αντίληψης, θα περίμενε ίσως κανείς ότι ο ιδιοφυής και παραγωγικότατος φυσικός Richard Feynman θα ήταν πιο προσεκτικός. Στο γοητευτικό του βιβλίο Ο χαρακτήρας του φυσικού νόμου, του 1965, δηλώνει τα εξής: Είμαστε πολύ τυχεροί που ζούμε σε μια εποχή στην οποία εξακολουθούμε να κάνουμε ανακαλύψεις … Η εποχή στην οποία ζούμε είναι η εποχή όπου ανακαλύπτουμε τους θεμελιώδεις νόμους της φύσης, και μια τέτοια μέρα δεν θα έρθει ποτέ ξανά. Είναι πολύ συναρπαστικό, είναι θαυμάσιο, αλλά αυτός ο ενθουσιασμός αναπόφευκτα θα σβήσει. (Feynman 1994, σ. 166) Δεν διεκδικώ καμία ιδιαίτερη γνώση για το πότε θα έρθει το τέλος της επιστήμης, ή για το πού θα μπορούσε να βρεθεί το τέλος, ή για το αν υπάρχει καν τέλος. Ξέρω όμως ότι ως είδος είμαστε πιο ανόητοι απ’ ό,τι συνήθως παραδεχόμαστε στον εαυτό μας. Αυτό το όριο των νοητικών μας δυνατοτήτων, και όχι απαραίτητα της ίδιας της επιστήμης, μου εγγυάται ότι έχουμε μόλις αρχίσει να καταλαβαίνουμε το σύμπαν. Ας υποθέσουμε, προς στιγμήν, ότι τα ανθρώπινα όντα είναι το εξυπνότερο είδος πάνω στη Γη. Αν, για χάρη της συζήτησης, ορίσουμε ως «εξυπνάδα» την ικανότητα ενός είδους να κάνει αφηρημένα μαθηματικά, τότε θα μπορούσε ίσως κανείς να υποθέσει επίσης ότι τα ανθρώπινα όντα είναι το μοναδικό έξυπνο είδος που έχει ζήσει ποτέ. Ποια είναι η πιθανότητα ότι αυτό το πρώτο και μοναδικό έξυπνο είδος στην ιστορία της ζωής πάνω στη Γη έχει αρκετή ευφυΐα για να κατανοήσει πλήρως πώς λειτουργεί το σύμπαν; Οι χιμπατζήδες απέχουν από εμάς όσο το πλάτος μιας εξελικτικής τρίχας, ωστόσο μάλλον θα συμφωνήσουμε ότι όσο εντατική εκπαίδευση κι αν δεχτεί ένας χιμπατζής δεν θα φτάσει να χειρίζεται άνετα τους κανόνες της τριγωνομετρίας. Φανταστείτε τώρα ένα είδος στη Γη, ή οπουδήποτε αλλού, που να είναι τόσο έξυπνο σε σχέση με τους ανθρώπους όσο είναι οι άνθρωποι σε σχέση με τους χιμπατζήδες. Τι ποσοστό του σύμπαντος θα μπορούσε να κατανοήσει ένα τέτοιο είδος; Οι λάτρεις της τρίλιζας ξέρουν ότι οι κανόνες του παιχνιδιού είναι τόσο απλοί που μπορεί κανείς να νικήσει ή να πετύχει ισοπαλία σε κάθε παρτίδα, αν γνωρίζει ποια πρώτη κίνηση να κάνει σε κάθε περίπτωση. Αλλά τα μικρά παιδιά παίζουν τρίλιζα σαν να είναι το αποτέλεσμα μακρινό και άδηλο. Οι κανόνες εμπλοκής είναι επίσης σαφείς και απλοί για το σκάκι, αλλά η πρόκληση να προβλέψει κανείς την ακολουθία των επόμενων κινήσεων του αντιπάλου αυξάνεται εκθετικά καθώς το παιχνίδι εξελίσσεται. Έτσι, το παιχνίδι κεντρίζει το ενδιαφέρον πολλών ενηλίκων –ακόμα και ευφυών και ταλαντούχων–, οι οποίοι το παίζουν σαν να είναι το τέλος του ένα μυστήριο. Ας πάμε στον Ισαάκ Νεύτωνα, που είναι πρώτος στην προσωπική μου λίστα των ευφυέστερων ανθρώπων όλων των εποχών. (Δεν είμαι ο μόνος που έχει αυτή την άποψη. Η αναμνηστική επιγραφή στην προτομή του στο Κολέγιο της Αγίας Τριάδας, στην Αγγλία, διακηρύσσει Qui genus humanum ingenio superavit, το οποίο μπορεί να αποδοθεί ελεύθερα ως «Από όλους τους ανθρώπους, δεν υπάρχει μεγαλύτερη διάνοια»). Τι πίστευε ο Νεύτωνας για την κατάσταση της γνώσης του; Δεν ξέρω τι εντύπωση έχουν οι άλλοι για μένα· αλλά εγώ ο ίδιος βλέπω τον εαυτό μου μόνο σαν ένα αγόρι που παίζει στην παραλία και διασκεδάζει βρίσκοντας πού και πού ένα βότσαλο πιο λείο ή ένα κοχύλι πιο όμορφο από τα συνηθισμένα, ενώ ο μεγάλος ωκεανός της αλήθειας απλώνεται ανεξιχνίαστος μπροστά μου. (Brewster 1860, σ. 331) Το σκάκι του σύμπαντός μας έχει αποκαλύψει μερικούς από τους κανόνες του, αλλά μεγάλο μέρος του κόσμου εξακολουθεί να συμπεριφέρεται με τρόπο ανεξήγητο – σαν να εξακολουθούν να υπάρχουν μυστικοί, κρυμμένοι κανονισμοί τους οποίους ακολουθεί. Αν υπάρχουν τέτοιοι κανονισμοί, δεν περιλαμβάνονται στο βιβλίο των κανόνων που έχουμε γράψει μέχρι στιγμής. Η διάκριση ανάμεσα στη γνώση αντικειμένων και φαινομένων, τα οποία λειτουργούν εντός των παραμέτρων των γνωστών φυσικών νόμων, και στη γνώση των ίδιων των φυσικών νόμων είναι κεντρικής σημασίας για την αίσθηση που μπορεί να έχει κανείς πως η επιστήμη πιθανόν να πλησιάζει στο τέλος της. Η ανακάλυψη ζωής στον πλανήτη Άρη, ή κάτω από τα επιπλέοντα στρώματα πάγου της Ευρώπης, ενός από τους δορυφόρους του Δία, θα ήταν η σπουδαιότερη ανακάλυψη όλων των εποχών. Ωστόσο, μπορούμε να στοιχηματίσουμε ότι η φυσική και η χημεία των ατόμων της θα ήταν η ίδια με τη φυσική και τη χημεία των ατόμων εδώ στη Γη. Δεν θα χρειαζόταν κανένας καινούργιος νόμος. Ας ρίξουμε όμως μια ματιά σε μερικά άλυτα προβλήματα από το μαλακό υπογάστριο της σύγχρονης αστροφυσικής τα οποία φανερώνουν το εύρος και το βάθος της τωρινής μας άγνοιας, και των οποίων η λύση, απ’ όσο μπορούμε να ξέρουμε, θα πρέπει να περιμένει την ανακάλυψη εντελώς νέων κλάδων της φυσικής. Παρότι έχουμε αρκετά μεγάλη εμπιστοσύνη στην περιγραφή της απαρχής του σύμπαντος μέσω μιας Μεγάλης Έκρηξης, το μόνο που μπορούμε να πούμε για το τι βρίσκεται πέρα από τον κοσμικό μας ορίζοντα, που απέχει 13,7 δισεκατομμύρια έτη φωτός από εμάς, είναι διάφορες εικασίες. Μπορούμε μόνο να πιθανολογούμε τι συνέβη πριν από τη Μεγάλη Έκρηξη ή γιατί θα έπρεπε καν να συμβεί μια τέτοια έκρηξη. Ορισμένες προβλέψεις, με βάση τα όρια που θέτει η κβαντομηχανική, επιτρέπουν τη δυνατότητα το διαστελλόμενο σύμπαν μας να είναι το αποτέλεσμα μιας μοναδικής διακύμανσης από έναν αρχέγονο χωροχρονικό αφρό, ενώ αναρίθμητες άλλες διακυμάνσεις γέννησαν αναρίθμητα άλλα σύμπαντα. Λίγο μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, όταν προσπαθούμε να «φτιάξουμε» με τα υπολογιστικά μας μοντέλα τους εκατό δισεκατομμύρια γαλαξίες του σύμπαντος, δυσκολευόμαστε να συνταιριάξουμε ταυτόχρονα τα παρατηρησιακά δεδομένα από την πρώτη και την ύστερη περίοδο του σύμπαντος. Εξακολουθεί να μας διαφεύγει μια συνεκτική περιγραφή του σχηματισμού και της εξέλιξης της μεγάλης κλίμακας δομής του σύμπαντος. Απ’ ό,τι φαίνεται, μας λείπουν κάποια σημαντικά κομμάτια του παζλ. Οι νόμοι της κίνησης και της βαρύτητας του Νεύτωνα φαίνονταν σωστοί για εκατοντάδες χρόνια, μέχρις ότου χρειάστηκε να τροποποιηθούν από τις θεωρίες του Einstein για την κίνηση και τη βαρύτητα – τις θεωρίες της σχετικότητας. Σήμερα η σχετικότητα θεωρείται ακλόνητη. Η κβαντομηχανική, η περιγραφή του ατομικού και του πυρηνικού μας σύμπαντος, επίσης θεωρείται ακλόνητη. Το πρόβλημα είναι πως, στη μορφή που έχει διατυπωθεί, η θεωρία βαρύτητας του Einstein είναι ασύμβατη με την κβαντομηχανική. Η καθεμιά τους προβλέπει διαφορετικά φαινόμενα για την επικράτεια στην οποία ίσως επικαλύπτονται. Κάποια από τις δύο θα πρέπει να υποχωρήσει. Είτε υπάρχει κάποιο άγνωστο σκέλος της βαρύτητας του Einstein που της επιτρέπει να συμβιβαστεί με τα δόγματα της κβαντομηχανικής, είτε υπάρχει κάποιο άγνωστο σκέλος της κβαντομηχανικής που της επιτρέπει να συμβιβαστεί με τη βαρύτητα του Einstein. Ίσως να υπάρχει και μια τρίτη δυνατότητα: πιθανόν να χρειαζόμαστε μια μεγαλύτερη, ευρύτερη θεωρία που να αντικαταστήσει και τις δύο. Πράγματι, για αυτόν ακριβώς τον σκοπό έχει επινοηθεί και επιστρατευτεί η θεωρία χορδών, η οποία επιχειρεί να αναγάγει την ύπαρξη όλης της ύλης και όλης της ενέργειας, καθώς και τις αλληλεπιδράσεις τους, στην απλή ύπαρξη δονούμενων χορδών ενέργειας σε ανώτερες διαστάσεις. Οι διαφορετικοί τρόποι δόνησης θα εκδηλώνονταν στις δικές μας πενιχρές διαστάσεις του χώρου και του χρόνου ως διαφορετικά σωματίδια και δυνάμεις. Παρότι έχουν υπάρξει αρκετοί υποστηρικτές της θεωρίας χορδών εδώ και μερικές δεκαετίες, οι θεωρητικοί ισχυρισμοί της εξακολουθούν να βρίσκονται πέρα από τα σημερινά όρια πειραματικής επαλήθευσης. Αν και υπάρχει αρκετή δυσπιστία απέναντί της, πολλοί είναι αισιόδοξοι. Εξακολουθούμε να αγνοούμε ποιες συγκυρίες δυνάμεων επέτρεψαν στην άβια ύλη να «συναρμολογήσει» τη ζωή όπως την ξέρουμε. Υπάρχει άραγε κάποιος μηχανισμός ή νόμος χημικής αυτοοργάνωσης που διαφεύγει της αντίληψής μας επειδή δεν υπάρχει τίποτα με το οποίο να μπορούμε να συγκρίνουμε τη γήινη βιολογία μας, και επομένως δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε τι είναι ουσιώδες για τον σχηματισμό της ζωής και τι άσχετο; Από τη γόνιμη εργασία του Edwin Hubble τη δεκαετία του 1920, γνωρίζουμε ότι το σύμπαν διαστέλλεται, αλλά πρόσφατα μάθαμε ότι το σύμπαν επίσης επιταχύνεται, λόγω κάποιας αντιβαρυτικής πίεσης που έχει ονομαστεί «σκοτεινή ενέργεια», και για την κατανόηση της οποίας δεν έχουμε καμία υπόθεση εργασίας. Στο τέλος της μέρας, όση εμπιστοσύνη κι αν έχουμε στις παρατηρήσεις, ταπειράματα, τα δεδομένα ή τις θεωρίες μας, θα πρέπει να γυρίσουμε σπίτι μας γνωρίζοντας ότι το 85 τοις εκατό της βαρύτητας στο σύμπαν προέρχεται από μια άγνωστη, μυστηριώδη πηγή που εξακολουθεί να μην έχει ανιχνευτεί από κανένα από τα μέσα παρατήρησης που έχουμε επινοήσει. Απ’ όσο ξέρουμε, δεν αποτελείται από συνηθισμένη ύλη όπως ηλεκτρόνια, πρωτόνια και νετρόνια, ούτε από κάποια μορφή ύλης ή ενέργειας που αλληλεπιδρά με αυτά. Αυτή η απόκοσμη, ανοίκεια ουσία έχει ονομαστεί «σκοτεινή ύλη», και παραμένει ένα τεράστιο αίνιγμα. Δίνουν όλα αυτά την εντύπωση πως βρισκόμαστε στο τέλος της επιστήμης; Δίνουν όλα αυτά την εντύπωση πως ελέγχουμε την κατάσταση; Δίνουν όλα αυτά την εντύπωση πως είναι η ώρα να συγχαρούμε τον εαυτό μας; Σε εμένα, δίνουν την εντύπωση ότι είμαστε όλοι μας άσχετοι ανόητοι, σαν τον αγαπημένο μας ξάδελφο, τον χιμπατζή, που προσπαθεί να μάθει το πυθαγόρειο θεώρημα. Ίσως να είμαι λίγο σκληρός με τον Homo sapiens και να έχω προεκτείνει την αναλογία με τον χιμπατζή κάπως περισσότερο απ’ ό,τι έπρεπε. Ίσως το ερώτημα να μην είναι πόσο έξυπνο είναι ένα συγκεκριμένο άτομο κάποιου είδους, αλλά πόση είναι η ευφυΐα της συλλογικής εγκεφαλικής ισχύος ολόκληρου του είδους. Μέσω συνεδρίων, βιβλίων, άλλων μέσων και φυσικά του Διαδικτύου, οι άνθρωποι μοιράζονται συστηματικά τις ανακαλύψεις τους με τους άλλους. Ενώ η δαρβινική εξέλιξη προχωράει μέσω της φυσικής επιλογής, η ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού είναι σε μεγάλο βαθμό λαμαρκιανή, καθώς οι νέες γενιές ανθρώπων κληρονομούν τα επίκτητα χαρακτηριστικά των προηγούμενων, κι αυτό επιτρέπει απεριόριστη συσσώρευση της γνώσης για το σύμπαν. Συνεπώς, κάθε ανακάλυψη της επιστήμης προσθέτει ένα σκαλοπάτι σε μια σκάλα γνώσης της οποίας το τέλος δεν είναι ορατό, διότι τη σκάλα αυτή την κατασκευάζουμε καθώς ανεβαίνουμε. Απ’ ό,τι καταλαβαίνω, καθώς συναρμολογούμε και ανεβαίνουμε αυτή τη σκάλα, θα συνεχίσουμε να αποκαλύπτουμε στο διηνεκές τα μυστικά του σύμπαντος, ένα προς ένα. Ο πρόλογος του βιβλίου Neil deGrasse Tyson «Θάνατος από μαύρη τρύπα και άλλες κοσμικές περιπλοκές «, μετάφραση: Γιάννης Παπαδόγγονας, εκδόσεις εφαλτήριο Κοινοποιήστε: