Μετά την Omicron... τι; - Θα πρέπει να μάθει ο κόσμος να ζει με τον κορωνοϊό, ή θα ανοιγοκλείνουν οικονομίες και χώρες;

Η παραλλαγή Omicron οδηγεί σε ένα άνευ προηγουμένου κύμα μόλυνσης από κορωνοϊό στην Ευρώπη που, επειδή είναι τόσο μεταδοτικό, σημαίνει ότι θα είναι δύσκολο για τους περισσότερους ανθρώπους να αποφύγουν την έκθεση σε αυτόν. Ακόμα κι αν η Omicron είναι λιγότερο θανατηφόρα από προηγούμενες παραλλαγές του ιού Sars-CoV-2, τα νοσοκομεία και άλλες κρίσιμες υπηρεσίες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις τις επόμενες εβδομάδες, καθώς το προσωπικό έχει μολυνθεί ή πρέπει να απομονωθεί. Έρχεται το τέλος; Τι γίνεται όμως τώρα; Ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι το τρέχον κύμα προαναγγέλλει ένα «κύμα εξόδου» από την δύο ετών πανδημία και μια μετάβαση σε μια νέα, λιγότερο επικίνδυνη, ενδημική φάση όπου οι κοινωνίες θα πρέπει να μάθουν να ζουν με τον ιό. Άλλοι το αποκαλούν αυτό ως ευσεβές πόθο και προειδοποιούν ότι, με περισσότερους ανθρώπους να έχουν μολυνθεί από ποτέ, οι κίνδυνοι θα αυξηθούν μόνο για την εμφάνιση ενός νέου και πιο επικίνδυνου στελέχους. Πόσο μεγάλο θα είναι το κύμα Omicron; Το κύμα Omicron έχει συγκριθεί από τους πολιτικούς ηγέτες με ένα παλιρροϊκό κύμα: η Γαλλία έφτασε τα ιλιγγιώδη 270.000 νέα κρούσματα στις 4/1, ενώ χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία σημειώνουν επίσης ρεκόρ μόλυνσης. Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης εντοπίζουν τώρα τα πρώτα τους κρούσματα Omicron. Ωστόσο, οι ειδικοί στον τομέα της υγείας συμφωνούν ότι, σε αντίθεση με αυτήν την εποχή πέρυσι, οι μονάδες εντατικής θεραπείας δεν κινδυνεύουν με πληρότητα. Ενώ η Omicron μπορεί να παρακάμψει την προηγούμενη ανοσία, οι μελέτες δείχνουν ότι τα εμβόλια και οι προηγούμενες λοιμώξεις εξακολουθούν να προστατεύουν από τα χειρότερα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο - την πρώτη χώρα στην Ευρώπη που αντιμετώπισε την Omicron - οι νέες λοιμώξεις ξεπέρασαν το όριο των 200.000 στις 4/1 και οι νοσηλείες αυξάνονται. Ωστόσο, ο αριθμός των ασθενών που χρειάζονται μηχανική υποστήριξη παραμένει σταθερός παρά την αύξηση των λοιμώξεων. Αυτό είναι ένα θετικό μήνυμα για την υπόλοιπη Ευρώπη. Ποιο θα είναι το αρνητικό σενάριο; Η Omicron μπορεί να διαφύγει της ανοσίας από μια τυπική πορεία εμβολιασμού ή προηγούμενη μόλυνση με COVID-19. Αλλά, σημαντικό, οι ενισχυτικές δόσεις φαίνεται να είναι αποτελεσματικές και το ίδιο η Omicron είναι λιγότερο επικίνδυνη από προηγούμενες παραλλαγές. Η έρευνα επισημαίνει ότι η παραλλαγή συγκεντρώνεται στο ανώτερο αναπνευστικό, αποφεύγοντας τους πιο ευαίσθητους πνεύμονες που προηγουμένως συνδέονταν με θανατηφόρες επιπλοκές από τον COVID-19. Παρά τη μικρότερη μολυσματικότητα της παραλλαγής και την ευρεία ανοσία από τα εμβόλια, τα συστήματα υγείας εξακολουθούν να βρίσκονται υπό πίεση. Στην Ιταλία, οι ασθενείς γεμίζουν κανονικά νοσοκομειακά κρεβάτια ακόμα κι αν δεν καταλήξουν στη ΜΕΘ, δήλωσε η Fidelia Cascini, επίκουρη καθηγήτρια δημόσιας υγείας στο Università Cattolica Sacro Cuore στη Ρώμη. Αυτό σημαίνει αξιοποίηση πόρων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για άλλους ασθενείς στα συστήματα υγείας που ήδη αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις και ελλείψεις προσωπικού. Γενικότερα, οι μαζικές απουσίες όταν το προσωπικό πρέπει να απομονωθεί αφού βγει θετικό θα μπορούσαν να απειλήσουν βασικές υπηρεσίες και ζωτικής σημασίας υποδομές και να υπονομεύσουν την εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη της ηπείρου από τα πρόσφατα lockdown. Η Sarah Scobie, αναπληρώτρια διευθύντρια έρευνας στο Nuffield Trust με επίκεντρο την υγεία, είπε ότι 25.000 εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν άρρωστοι την τελευταία εβδομάδα για την οποία υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα. Στην Αγγλία, αρκετά νοσοκομεία έχουν δηλώσει «κρίσιμα περιστατικά» λόγω ελλείψεων προσωπικού. Ο πλήρης αντίκτυπος του Omicron μένει να φανεί, προειδοποίησε ο Scobie, καθώς μόλις τώρα αρχίζει να εξαπλώνεται στους ηλικιωμένους, οι οποίοι είναι πιο πιθανό να νοσήσουν βαριά από τον κορωνοϊό. Πότε θα τελειώσει; Ο Flemming Konradsen, καθηγητής παγκόσμιας περιβαλλοντικής υγείας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, αναμένει ότι η Ευρώπη θα είναι σε ένα πολύ διαφορετικό μέρος μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου. Στη Δανία, την πρώτη χώρα της ηπείρου που κατέγραψε μεγάλο κύμα Omicron, η ταχεία εξάπλωση της παραλλαγής σημαίνει ότι θα διατρέξει γρήγορα τον πληθυσμό. "Μετά την εξουθένωση, θα έχουμε έναν πληθυσμό στη Δανία που είναι σχεδόν 90% μολυσμένος ή ανοσοποιημένος. Και αυτό, φυσικά, θα κάνει την ασθένεια αρκετά διαφορετική", δήλωσε ο Konradsen. Οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να αρρωσταίνουν, αλλά ο κίνδυνος σοβαρής ασθένειας θα επικεντρωθεί σε χώρους όπως οίκους ευγηρίας και νοσοκομεία. Αυτό το σενάριο είναι πιθανό να διαδραματιστεί σε όλη την Ευρώπη, καθώς η διάθεση ενισχυτικών δόσεων και η ανοσία που αποκτάται μέσω μόλυνσης με την Omicron βελτιώνει την άμυνα του πληθυσμού. Η Ανατολική Ευρώπη, όπου τα επίπεδα εμβολιασμού υστερούν, θα μπορούσε να είναι ευάλωτη: «Θα περίμενα ότι πολλά συστήματα υγείας σε ολόκληρη την Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου έως τα μέσα Φεβρουαρίου θα υφίστανται σημαντική πίεση», δήλωσε ο Konradsen. Είναι η Νότια Αφρική το μέλλον; Η Νότια Αφρική ήταν μια από τις πρώτες χώρες που εντόπισαν την παραλλαγή Omicron στα τέλη Νοεμβρίου. Οι ειδικοί στη δημόσια υγεία ανέλυσαν έκτοτε το κύμα Omicron για να καταλάβουν πώς η παραλλαγή μπορεί να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο. Με το νεανικό δημογραφικό του προφίλ, το αφρικανικό έθνος δεν είναι ο τέλειος παράλληλος κόσμος με οπουδήποτε στην Ευρώπη. Ωστόσο, τα κρούσματα έχουν ήδη κορυφωθεί χωρίς μεγάλη αύξηση στους θανάτους. Και, σε αντίθεση με τα προηγούμενα κύματα, η Νότια Αφρική απέφυγε να επιβάλει περαιτέρω περιορισμούς ακόμη και όταν η Omicron αυξήθηκε. Μέχρι στιγμής, αυτή η προσέγγιση έχει αποδώσει καρπούς. «Βασικά υποστηρίξαμε ότι η μετάβαση σε υψηλότερα επίπεδα περιορισμών θα πρέπει να ενημερώνεται μόνο εάν οι εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης απειλούνται άμεσα και όχι με βάση τον αυξανόμενο αριθμό κρουσμάτων», δήλωσε ο Shabir Madhi, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Witwatersrand και πρόεδρος της Εθνικής Συμβουλευτικής Ομάδας για την Ανοσοποίηση στη Νότια Αφρική. «Λειτούργησε εξαιρετικά καλά, με ελάχιστες ζημιές στη Νότια Αφρική σε σύγκριση με αυτό που συνέβη στο παρελθόν». Στο μέλλον, η εστίαση πρέπει να είναι στην πρόληψη σοβαρών ασθενειών και θανάτου, είπε ο Madhi. «Με το να μιλάμε συνεχώς για τον αριθμό των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί, πραγματικά χάνει το νόημα ότι ο ιός δεν πρόκειται να εξαφανιστεί», είπε. Μπορούμε να μάθουμε να ζούμε με τον ιό; Οι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για ένα πιθανό τέλος της πανδημίας, με τον ιό να γίνεται «ενδημικός», να κυκλοφορεί ελεύθερα, αλλά να αποτελεί λιγότερο κίνδυνο για τις κοινωνίες. Αυτή είναι η άποψη της επιδημιολόγου Maria Van Kerkhove, της τεχνικής επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τον COVID-19. Μιλώντας τον Δεκέμβριο, προέβλεψε μια μακρά μετάβαση πριν από το τέλος της πανδημίας. "Ενδημικό δεν σημαίνει ότι δεν είναι επικίνδυνο", πρόσθεσε η Van Kerkhove. Αλλά δεν υπάρχει συναίνεση σχετικά με το πώς θα εξελιχθεί η πανδημία ή ακόμα και πώς θα είναι η ζωή με έναν ενδημικό ιό. Οι μάσκες, για παράδειγμα, είναι πιθανό να παραμείνουν στην Ευρώπη, καθώς ήταν ήδη στην Ασία καθ' όλη την περίοδο της γρίπης, δήλωσε ο Martin McKee, καθηγητής δημόσιας υγείας στο London School of Hygiene & Tropical Medicine. Ο ίδιος έχει υπογράψει μια επιστολή που συνυπογράφουν πολλοί διαφορετικοί ειδικοί στη δημόσια υγεία που υποστηρίζουν μια στρατηγική «εμβόλιο συν» που εστιάζει τόσο στα εμβόλια όσο και στα μέτρα δημόσιας υγείας, συμπεριλαμβανομένων αυστηρότερων περιορισμών εάν χρειαστεί. Ο McKee είπε ότι η εστίαση θα πρέπει να συνεχίσει να είναι στην καταστολή του ιού, ο οποίος εξακολουθεί να αποτελεί κίνδυνο για τους πιο ευάλωτους. Θα μπορούσε να προκύψει μια πιο θανατηφόρα παραλλαγή; Ο McKee προειδοποίησε, ωστόσο, ότι δεν υπάρχει επιστημονική συναίνεση για το εάν ο κορωνοϊός θα παραμείνει λιγότερο θανατηφόρος: Θα μπορούσε να συνεχίσει να εξελίσσεται και να γίνει ξανά πιο επικίνδυνος. Μια ομάδα επιστημόνων με έδρα τη Σουηδία μοιράζεται αυτόν τον φόβο: "Το να αφήνεις να κυκλοφορούν μεγάλες ποσότητες μόλυνσης είναι σαν να ανοίγεις το κουτί της Πανδώρας. Θα πρέπει να περιμένουμε περισσότερες δυσάρεστες εκπλήξεις. Δεν έχουμε δει ακόμη την τελευταία παραλλαγή", έγραψαν. Ο David Heymann, καθηγητής επιδημιολογίας μολυσματικών ασθενειών στο London School of Hygiene & Tropical Medicine, συμφώνησε ότι υπήρχε πάντα η πιθανότητα μιας επικίνδυνης μετάλλαξης. Όμως, πρόσθεσε, το υψηλό επίπεδο πληθυσμιακής ανοσίας που επιτεύχθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να καθοδηγεί μια διαφορετική προσέγγιση. Αντί για αποφάσεις από πάνω προς τα κάτω, όπως τα lockdown, οι άνθρωποι θα πρέπει να πραγματοποιούν τις δικές τους εκτιμήσεις κινδύνου. Για παράδειγμα, να κάνουν τεστ πριν βγουν έξω για δείπνο ή να αποφεύγουν ευάλωτα άτομα εάν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης. «Είναι θέμα απλώς να αφήσουμε αυτή την ασθένεια να γίνει σαν άλλες ασθένειες, κάτι για το οποίο κάνουμε τη δική μας εκτίμηση», είπε.