Η ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΓΑΠΑΚΗ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΙΟ ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ

Η Ελληνοαμερικανίδα Χριστίνα Αγαπάκη σπούδασε Βιολογία στο Χάρβαρντ και θέλει ν’ ανακαλύψει νέους δημιουργικούς τρόπους χρήσης της βιοτεχνολογίας με την βοήθεια της Gingko Bioworks. Το περιοδικό Wired την κατέταξε στους πιο ελπιδοφόρους επιστήμονες.

Γεννημένη στην Βοστώνη από έλληνες γονείς η Χριστίνα Αγαπάκη ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην Βιολογία στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Ομως το μυαλό της έβλεπε την επιστήμη γενικότερα με άλλο μάτι. Συνεργάστηκε με το εργαστήριο Επιστήμης και Τέχνης του πανεπιστημίου του Λος Αντζελες ενώ επίσης εργάστηκε στο Art Center College of Designs στην Καλιφόρνια. Μέσα από αυτές τις εμπειρίες ήθελε, όπως η ίδια λέει, να ανακαλύψει νέους δημιουργικούς τρόπους χρήσης της βιοτεχνολογίας και τρόπους για να επικοινωνήσει τα επιτεύγματα αυτού του νέου κόσμου. Εκεί, ανάμεσα στα άλλα, έκανε μαθήματα σε σχεδιαστές και βιομοριακούς μηχανικούς ενώ επίσης δημιούργησε μόνη της ένα τυρί από βακτήρια του ανθρώπινου σώματος.

Επέστρεψε στην Βοστώνη και μπήκε στην ομάδα μιας νέας αλλά ανερχόμενης εταιρείας βιοτεχνολογίας, της Gingko Bioworks. H εταιρεία εμπορεύεται οργανισμούς (μικρόβια, βακτήρια, μύκητες) κατά παραγγελία για διαφόρων ειδών χρήσεις. Οι ερευνητές της δημιουργούν οργανισμούς για χρήση σε ζυμώσεις, στην παραγωγή καλλυντικών κ.α. Η Αγαπάκη έχει τον ρόλο του γεφυροποιού στους τομείς της ανάπτυξης αυτών των οργανισμών, στο τεχνικό κομμάτι δηλαδή και στην εμπορική τους εκμετάλλευση.

Συνεργάζεται με πελάτες της εταιρείας (εμπορικές εταιρείες σε διάφορους τομείς) με τους οποίους συζητά το πώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς για να αυξήσουν την ποιότητα και την διάρκεια ζωής των προϊόντων τους μειώνοντας ταυτόχρονα το κόστος παραγωγής τους και άρα την τελική τιμή πώλησης.

Πρόσφατα το περιοδικό Wired που γνωρίζει καλύτερα από οποιοδήποτε άλλο τις τάσεις στον χώρο της τεχνολογίας παρουσίασε μια λίστα με τους πιο ελπιδοφόρους και πιο υποσχόμενους νέους επιστήμονες. Η Χριστίνα Αγαπάκη ήταν ανάμεσα σε αυτούς.

«Είχα αποφασίσει ότι θα ασχοληθώ με την Βιολογία η οποία κατά βάση επικεντρώνεται σε εφαρμογές στην Ιατρική, την Φαρμακευτική και τους σχετικούς τομείς. Ομως ένας καθηγητής μου στο πανεπιστήμιο μου μίλησε για την συνθετική βιολογία και μου άνοιξε τους ορίζοντες εξηγώντας μου ότι η συνθετική βιολογία έχει ανεξάντλητες εφαρμογές. Στην δημιουργία νέων υλικών κάθε είδους, στα αυτοκίνητα, σε ενεργειακά συστήματα και σε πολλούς άλλους τομείς. Ηταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα προοπτική και αποφάσισα να ακολουθήσω αυτό τον δρόμο».

«Η εταιρεία μου ειτουργεί και με τους δύο τρόπους. Εμείς μπορεί να έχουμε μια ιδέα για την δημιουργία ενός οργανισμού με κάποιες δυνατότητες χωρίς να έχουμε στο μυαλό μας κάποιο συγκεκριμένο προϊόν. Στην συνέχεια συζητάμε με διάφορες εταιρείες αν και πώς πιθανώς θα μπορούσαν να αξιοποιήσουμε αυτό τον οργανισμό και αν καταλήξουμε κάπου προχωράμε. Τις περισσότερες φορές πάντως έρχονται εταιρείες που ζητούν κάτι συγκεκριμένο. Μπορεί  όμως να έρθει και κάποια εταιρεία χωρίς συγκεκριμένη πρόταση αλλά απλώς να ενδιαφέρεται να συνεργαστούμε. Συζητάμε μαζί τους και μετά από συζήτηση για τις ανάγκες και τους στόχους τους βρίσκουμε κάποια λύση».

Ενα από τα εργαστήρια της Gingko Bioworks

Οπως φαίνεται η φαντασία των στελεχών της αγοράς είναι κάποιες φορές πολύ πιο… μπροστά ακόμη και από εκείνη των επιστημόνων αφού κάποιες φορές τα αιτήματα που δέχεται η Gingko Bioworks είναι άκρως φουτουριστικά.

«Κατά την διάρκεια συζητήσεων μια εταιρεία μας ζήτησε να φτιάξουμε μικροοργανισμούς που να μπορούν να μετατραπούν μόνοι τους σε παπούτσια!».

Θα μπορούσε όμως να γίνει κάτι τέτοιο; Η ελληνοαμερικανίδα επιστήμονας δίνει την απάντηση.

«Αυτή την στιγμή με τα σημερινά τεχνολογικά δεδομένα δεν μπορεί να γίνει αλλά θεωρητικά μπορεί να συμβεί. Σίγουρα πάντως δεν μπορώ να το αποκλείσω οπότε ποιος ξέρει μπορεί στο μέλλον να φοράμε «ζωντανά» παπούτσια. Πάντως υπάρχει σε εξέλιξη έρευνα για την ανάπτυξη ενδυμάτων που θα περιέχουν μικροοργανισμούς οι οποίοι θα επιτρέπουν στα ρούχα αυτά να αυτοκαθαρίζονται από την σκόνη ή άλλους παράγοντες που θα πέσουν πάνω τους και θα τα λερώσουν. Μια από αυτές τις έρευνες γίνεται στο MIT».

Η Gingko Bioworks δραστηριοποείται περισσότερο με την δημιουργία οργανισμών που σχετίζονται με την παραγωγή οσμών και αφορούν κυρίως τις βιομηχανίες αρωμάτων, τροφίμων. Ομως οι δυνατότητες και εφαρμογές της συνθετικής βιολογίας είναι κυριολεκτικά ανεξάντλητες. Η Χριστίνα Αγαπάκη αποκαλύπτει τι ετοιμάζεται στα εργαστήρια της εταιρείας της.

«Πράγματι οι εφαρμογές είναι ανεξάντλητες. Δεσμεύομαι αυτή την στιγμή για να αναφέρω κάποια συγκεκριμένα projects που τρέχουμε αλλά μπορώ να πω ότι υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη ενζύμων τα οποία θα αλλάζουν και θα βελτιώνουν το χρώμα, την υφή, την οσμή και την γεύση διαφόρων  προϊόντων και όχι μόνο στον τομέα των τροφίμων. Υπάρχουν σκέψεις για την ανάπτυξη μικροοργανισμών σε αγροτικά προϊόντα, στην ανακύκλωση, στον καθαρισμό του νερού και γενικότερα στην προσπάθεια διατήρησης ενός καθαρού περιβάλλοντος. Υπάρχουν ακόμη και σκέψεις για την ανάπτυξη βακτηρίων που θα είναι χρήσιμα στον οργανισμό, βακτηρίων για την καλή λειτουργία του στομάχου ή για την προστασία του δέρματος».

Σύμφωνα με την ελληνοαμερικανίδα επιστήμονα η διαδικασία δημιουργίας ενός μικροοργανισμού δεν είναι μια εύκολη υπόθεση.

«Σε γενικές γραμμές απαιτείται χρονικό διάστημα δύο ετών. Ενα έτος για την ανάπτυξη του οργανισμού και ένα για τα πειράματα της λειτουργίας του. Είναι ένα μεγάλο χρονικό διάστημα αλλά όσο καιρό γίνεται η ανάπτυξη του οργανισμού προετοιμάζουμε την αγορά για την έλευση του οπότε δημιουργούμε το περιβάλλον για να μην θεωρηθεί κάτι “παλιό”. Εχουμε κατά νου αυτή την παράμετρο της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης και στην διάρκεια της ανάπτυξης και εξέλιξης του οργανισμού κάνουμε τις απαραίτητες αναβαθμίσεις και τροποποιήσεις αν χρειάζεται ώστε όταν το παρουσιάσουμε να είναι κάτι πραγματικά νέο και καινοτόμο».

Ενα ερώτημα που προκύπτει είναι αν αυτοί οι οργανισμοί ειδικά εκείνοι που μπαίνουν στα τρόφιμα είναι ασφαλείς για την υγεία. Η Χριστίνα Αγαπάκη διαβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει κάποιος κίνδυνος.

«Οι οργανισμοί που δημιουργούμε είναι απόλυτα ασφαλείς αφού στην ουσία αυτό που καταλήγει στο τρόφιμο δεν είναι ο ίδιος ο ζωντανός οργανισμός αυτός κάθε αυτός αλλά κάποια χημική ουσία που παρήγαγε την οποία απομονώνουμε και χρησιμοποιούμε».

To μηχάνημα στο οποίο δημιουργούνται οι μικροοργανισμοί (Gingko Bioworks)

Η ελληνοαμερικανίδα επιστήμονας βλέπει ένα κοντινό μέλλον που στα περισσότερα καταναλωτικά προϊόντα θα εμπεριέχονται οργανισμοί βγαλμένοι από τα εργαστήρια της συνθετικής βιολογίας.

«Ναι νομίζω ότι κάπου εκεί οδεύουμε. Στα περισσότερα προϊόντα θα υπάρχουν είτε ζωντανοί οργανισμοί είτε κάποιες χημικές ουσίες που θα παράγουν οι οργανισμοί είτε η παρουσία τους θα υπάρχει με κάποιο άλλο τρόπο. Αυτό νομίζω ότι θα έχει θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον αφού οι οργανισμοί αυτοί είναι “οικολογικοί”. Θα κάνουν την ίδια δουλειά που κάνουν άλλοι παράγοντες σήμερα η χρήση και επεξεργασία των οποίων καταστρέφει το φυσικό περιβάλλον και είναι ενεργοβόροι».

Τι μπορεί να παρακινεί όμως την Χριστίνα Αγαπάκη; Η ίδια μιλάει για τους στόχους της αλλά και το αν υπάρχει κάποιο «ιερό δισκοπότηρο» στην συνθετική βιολογία.

«Δεν θα έλεγα ότι υπάρχει ένα “ιερό δισκοπότηρο” αλλά πολλά, ένα σε κάθε τομέα. Αλλος θα είναι ο απόλυτος στόχος στον φαρμακευτικό τομέα, άλλος σε εκείνο των τροφίμων, άλλος σε εκείνον του περιβάλλοντος κοκ. Αυτό που εμένα με παρακινεί και με αποτελεί σταθερό στόχο μου είναι να χρησιμοποιήσουμε την βιολογία και ειδικότερα την συνθετική βιολογία για να δημιουργούμε ενδιαφέροντα προϊόντα και γενικότερα πράγματα που θα βοηθούν το κοινωνικό σύνολο».

Πηγή