Γιατί οι φυσικοί πρέπει να γνωρίζουν φιλοσοφί

Αν θεωρούμε ότι το καθήκον της φυσικής είναι η ανακάλυψη μιας άχρονης μαθηματικής εξίσωσης που συλλαμβάνει κάθε πτυχή του Σύμπαντος, τότε πιστεύουμε πως η αλήθεια του Σύμπαντος βρίσκεται έξω από αυτό. Η συγκεκριμένη συνήθεια της σκέψης έχει καταστεί τόσο οικεία, ώστε αποτυγχάνουμε να διακρίνουμε τον παραλογισμό της: αν το μόνο που υπάρχει είναι το Σύμπαν, τότε πώς μπορεί κάτι που βρίσκεται εκτός του Σύμπαντος να περιγράφεται απ’ αυτό;

Το πρώτο αξίωμα της κοσμολογίας πρέπει να είναι: Δεν υπάρχει τίποτε έξω από το Σύμπαν (Lee Smolin)

Όλες οι σημαντικές θεωρίες της φυσικής αφορούν μέρη του Σύμπαντος – ένα ραδιόφωνο, μια μπάλα στον αέρα, ένα κύτταρο, τη Γη, έναν Γαλαξία. Όταν περιγράφουμε ένα μέρος του Σύμπαντος, αφήνουμε τον εαυτό μας και τα μετρητικά μας όργανα εκτός του υπό μελέτη συστήματος. Παραβλέπουμε τον δικό μας ρόλο στην επιλογή ή την προετοιμασία του συγκεκριμένου συστήματος. Επιπλέον, παραβλέπουμε τα συστήματα αναφοράς με βάση τα οποία γνωρίζουμε πού ακριβώς βρίσκεται το σύστημα. Και το κυριότερο – σε ότι αφορά τη δική μας μελέτη για τη φύση του χρόνου – είναι πως παραβλέπουμε τα ρολόγια με τα οποία μετράμε τις αλλαγές στο σύστημα.
Η απόπειρα να επεκτείνουμε τη φυσική στην κοσμολογία φέρνει νέες προκλήσεις και την ανάγκη για νέα σκέψη. Μια κοσμολογική θεωρία δεν μπορεί να προβλέψει τίποτε. Για να είναι πλήρης, πρέπει να λάβει υπόψη της όλα όσα υπάρχουν στο Σύμπαν – ανάμεσά τους και τον εαυτό μας, ως παρατηρητή. Πρέπει να εξηγεί τα όργανα μέτρησης και τα ρολόγια. Όταν κάνουμε κοσμολογία, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια εντελώς νέα κατάσταση: δεν είναι δυνατόν να «βγούμε» από το σύστημα που μελετούμε όταν αυτό το σύστημα είναι ολόκληρο το Σύμπαν.

Στο βίντεο που ακολουθεί ο Lee Smolin εξετάζει το πρόβλημα της κατανόησης του σύμπαντος, με δεδομένο το γεγονός ότι βρισκόμαστε μέσα σ’ αυτό και εξηγεί γιατί οι φυσικοί πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με την φιλοσοφία:

Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο του QuantaMagazine: «How to Understand the Universe When You’re Stuck Inside of It» και στο βιβλίο του Lee Smolin: «ΧΡΟΝΟS – η αναγέννηση«, εκδόσεις Τραυλός