Ο μηχανικός που μάς έσωσε από τον καύσωνα

Το 1998 ο Νεοϋρκέζος μηχανικός Γουίλις Κάριερ ανακηρύχθηκε ως ένας από τους εκατό πιο επιδραστικούς ανθρώπους του 20ου αιώνα. Ο σύγχρονος κόσμος θα τον ευγνωμονεί ως τον πατέρα του κλιματισμού. Ανέκαθεν η υγρασία στην ευρύτερη Νέα Υόρκη ήταν ανυπόφορη. Όποιος έχει τύχει να τη νιώσει στο πετσί του, καταλαβαίνει. Ισχύει μέχρι σήμερα, απλώς η τεχνολογία έχει φροντίσει για την καταπολέμησή της. Ας είναι καλά, φυσικά, ο Γουίλις Κάριερ, ο οποίος το 1902 μπήκε απότομα στη ζωή των Αμερικανών, ως ένας 25χρονος άσημος μηχανικός, και σήμερα φέρει τον τίτλο του «ήρωα πολέμου». Του πολέμου κατά της αφόρητης ζέστης. Ανάλογης με αυτήν που ζούμε τις τελευταίες ημέρες στη χώρα μας. Διότι είναι -και όχι άδικα- ο πατέρας του κλιματισμού παγκοσμίως. Η δύσκολη αποστολή του Κάριερ Ο Κάριερ, ως απόφοιτος του Πανεπιστημίου Κορνέλ, συνεργαζόταν ως υπάλληλος με την εταιρία Buffalo Forge και το 1902 ανέλαβε μια νέα και περίπλοκη αποστολή: την ψύξη του αέρα συνδυαστικά με τη ρύθμιση της υγρασίας στον χώρο. Ο γηγενής μηχανικός είχε ήδη μια τεράστια και άκρως κερδοφόρα επιτυχία στο ενεργητικό του με πηνία θέρμανσης. Άρα διέθετε ένα κομμάτι της τεχνογνωσίας. Μέχρι τότε όμως όσοι προγενέστεροί του, μυαλά εξίσου σημαντικά για την εποχή, είχαν επιχειρήσει να επηρεάσουν το μέλλον με μια τέτοια καινοτομία είχαν τρυπήσει το απόλυτο κενό. Τα μελάνια στέγνωναν, τα χρήματα χάνονταν Το πρόβλημα είχε παρουσιαστεί όταν η εκδοτική Sackett-Wilhelms Lithographing and Publishing, με έδρα το Μπρούκλιν, ήταν αδύνατο να προχωρήσει όπως έπρεπε τις παραγγελίες της. Η ζέστη αφενός αλλοίωνε τις διαστάσεις του χαρτιού αφετέρου δεν επέτρεπε στα μελάνια να στεγνώνουν. Τα χρώματα έτρεχαν, το αποτέλεσμα της δουλειάς δεν ήταν το επιθυμητό και η ζημιά στα ταμεία μεγάλωνε. Αναπόφευκτα οι ιδιοκτήτες ήταν έξαλλοι. Η Buffalo Forge, που πληρωνόταν γι’ αυτό, όφειλε να βρει την κατάλληλη λύση και ο Κάριερ να τη βγάλει ασπροπρόσωπη για άλλη μια φορά. Οι εβδομάδες περνούσαν δίχως πρόοδο και ο νεαρός μηχανικός είχε για καιρό χάσει τον ύπνο του. Ακόμη κι αν παραδιδόταν κουρασμένος στο κρεβάτι του, ξυπνούσε με την ίδια εφιαλτική σκέψη. Η έμμονη ιδέα τού ταλαιπωρούσε το μυαλό, δεν του επέτρεπε να ησυχάσει. Κάτι τού έλειπε από την εξίσωση Ένα ομιχλώδες απόγευμα στον σταθμό Βαδίζοντας σκεπτικός στην αποβάθρα ενός σιδηροδρομικού σταθμού ενόσω περίμενε το επόμενο τρένο, χρειάστηκε απλώς να αισθανθεί το υγρό στοιχείο της ατμόσφαιρας. Η ομίχλη ήταν παχιά εκείνο το απόγευμα και ξαφνικά ο Κάριερ κατάλαβε ότι ακριβώς εκεί κρυβόταν η απάντηση στο φλέγον ζήτημα. Σε λίγο ο συρμός θα εμφανιζόταν για την επιβίβαση και την επιστροφή στο σπίτι, αλλά ο ίδιος είχε κιόλας περάσει από το σκοτεινό τούνελ βρίσκοντας τη διέξοδο που έψαχνε επί μήνες. Άλλος στη θέση του θα είχε, πιθανόν, εγκαταλείψει. Ο ίδιος όχι. Ήταν δαιμόνιο πνεύμα από μικρός. Μαθηματικά με φρούτα, πτυχίο με υποτροφία Παρόλο που αρχικά δυσκολευόταν στις μαθηματικές πράξεις με κλάσματα, ανέπτυξε υψηλή αντίληψη των πραγμάτων και γρήγορα προόδευσε. Τη μητέρα του, Ελίζαμπεθ, την ευγνωμονούσε γι’ αυτό, αφού ήταν εκείνη που του έδωσε να καταλάβει τις αριθμητικές έννοιες με παραδείγματα της καθημερινότητας. Συνήθως χρησιμοποιούσε φρούτα ή άλλα υλικά του νοικοκυριού. Ήταν τόσο επίμονος ο Κάριερ που, μολονότι μεγάλωσε στο φτωχικό χωριό Άνγκολα του Μπάφαλο και χρειάστηκε να διακόψει τη φοίτησή του στο λύκειο από τη μία για να βοηθήσει στην οικογενειακή φάρμα και από την άλλη για να παραδίδει μαθήματα σε άλλα παιδιά συνεισφέροντας στο κοινό ταμείο, κατάφερε να εξασφαλίσει θέση στο κολέγιο με υποτροφία! Έλαβε μάλιστα, το πτυχίο του μηχανολόγου μηχανικού χωρίς πολύ κόπο ή χρονοτριβή, βγάζοντας ασπροπρόσωπους όσους τον πρότειναν. Είχε ήδη προσπαθήσει να στήσει μια δική του επιχείρηση με πλυντήρια, προτού εν τέλει αποδεχθεί την πρόταση της Buffalo Forge για μόνιμη συνεργασία έναντι 10 δολαρίων εβδομαδιαίως. Η ιδέα του Κάριερ Αυτή ήταν η αμοιβή του ενόσω πάσχιζε να λύσει το μείζον πρόβλημα της Sackett-Wilhelms. Τι εν τέλει σκαρφίστηκε ο Κάριερ; Να παρουσιάσει με χαρτί και μολύβι την πρώτη μονάδα κλιματισμού μέσω της κυκλοφορίας του νερού διά των ίδιων σπιράλ που είχε ο ίδιος σχεδιάσει για τη θέρμανση. Ακολούθως ρύθμισε τη θερμοκρασία χάρη στον ρυθμό ροής του αέρα. Επί της ουσίας αντέστρεψε τη διαδικασία που είχε ανακαλύψει νωρίτερα, στέλνοντας αέρα μέσω ψυχρών σπειρών για να ισορροπεί την υγρασία στον χώρο. Παρουσιαζόταν σίγουρος πως η ποσότητα του υδρατμού που περιέχει ο ατμός εξαρτάται από τη θερμοκρασία, άρα αν παρενέβαινε ο ψεκασμός νερού ήταν εφικτό να ελεγχθεί η ποσότητά τους στον αέρα. Όπως κάθε νέα εφεύρεση, πόσο μάλλον μια τόσο πολύπλοκη, απαιτεί χρόνο βελτίωσης και δοκιμές επί δοκιμών που την τελειοποιούν. Του πήρε άλλα τέσσερα χρόνια (1906) προτού ο Αμερικανός μηχανικός φτάσει στον προορισμό του. Φυσικά ανταμείφθηκε με διαδοχικές προαγωγές στο τμήμα του, αλλά κυρίως έλαβε την άδεια να ιδρύσει την Carrier Air Conditioning ως θυγατρική της Buffalo Forge: επρόκειτο για μια εταιρία με αποκλειστικό αντικείμενο την παραγωγή ανάλογων συσκευών. Από αυτόφωτος έγινε αυτόνομος Τότε ήταν που ο Κάριερ αντιλήφθηκε τον θησαυρό που είχε στα χέρια του. Παρέα με άλλους έξι συνεργάτες του δημιούργησε τη δική του επιχείρηση κι άμεσα ανέπτυξε πελατολόγιο με δεκάδες παραγγελίες. Σταδιακά το μοντέλο του εξελίχθηκε μέσα από τις διάφορες διορθώσεις και το 1911 λάνσαρε την οριστική πατέντα (Rational Psychometric Formulae), η οποία μέχρι σήμερα αποτελεί τη βάση του μοντέρνου air condition. Η ανάγκη των ΗΠΑ για μαζική παραγωγή έφερε τρία εργοστάσια στην ιδιοκτησία της εταιρίας και παρά την οικονομική ύφεση, απόρροια του μεγάλου «κραχ» στις ΗΠΑ (1929), ο πανούργος μηχανικός κατάφερε με λογικές κινήσεις και σωστές συμμαχίες ουσίας να διατηρήσει την ισχύ του στην αγορά. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η Carrier Engineering Company ν’ αντέξει τις πιέσεις και εκ των υστέρων να κλείσει συμφωνίες για τοποθέτηση κλιματιστικών σε πλοία, τρένα, αλλά και στον Λευκό Οίκο. Ο Κάριερ απεβίωσε τον Οκτώβριο του 1950, σε ηλικία 73 ετών, έχοντας αφήσει παρακαταθήκη περισσότερες από ογδόντα πατέντες. Κυρίως όμως παρέδωσε το «οξυγόνο ψυχρού αέρα» για να επιβιώνουμε, ύστερα από 121 χρόνια, εν μέσω καύσωνα σε κλειστούς χώρους. Γιάννης Ζωιτός – https://www.tovima.gr/2023/07/18/science/gouilis-karier-o-mixanikos-pou-mas-esose-apo-ton-kaysona/