Σε «πόλεμο» Κίνα και Ιαπωνία για την ρίψη πυρηνικών αποβλήτων στη θάλασσα - Πάνω από 1,3 εκατομμύριο μετρικοί τόνοι

Σε ανοικτό πόλεμο βρίσκονται πλέον Κίνα και Ιαπωνία καθώς το Τόκιο ξεκίνησε σήμερα την ρίψη επεξεργασμένου ραδιενεργού νερού από τον κατεστραμμένο πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα στον Ειρηνικό Ωκεανό. Η κίνηση αυτή προκάλεσε μεγαλύτερη ένταση μεταξύ των δύο γειτόνων, με το Πεκίνο να μποϊκοτάρει τα Ιαπωνικά προϊόντα ανακοινώνοντας άμεση απαγόρευση όλων των εισαγωγών θαλασσινών από την Ιαπωνία. Η Κίνα «ανησυχεί έντονα για τον κίνδυνο ραδιενεργής μόλυνσης σε όλα τα τρόφιμα και τα γεωργικά προϊόντα που εισάγει από την Ιαπωνίας», δήλωσε Κινέζος αξιωματούχος στο Reuters. Η απόφαση της Ιαπωνίας να ρίξει 12 χρόνια μετά από το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα στην Φουκοσίμα, πυρηνικά απόβλητα στη θάλασσα έχει προκαλέσει αναστάτωση στην Ασία. Αν και η απόφαση που υπογράφηκε πριν από δύο χρόνια από την ιαπωνική κυβέρνηση εγκρίθηκε από την πυρηνική εποπτεία του ΟΗΕ τον περασμένο μήνα, προκαλεί φόβο για τις επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων που ζουν στην ευρύτερη περιοχή. Υπολογίζεται ότι θα πάνω από 1,3 εκατομμύρια μετρικούς τόνους ραδιενεργό θα καταλήξει στη θάλασσα, μια διαδικασία που θα διαρκέσει περίπου 30 χρόνια. Η Κίνα επανέλαβε σήμερα τη σταθερή αντίθεσή της στο σχέδιο λέγοντας ότι η ιαπωνική κυβέρνηση δεν είχε αποδείξει τη νομιμότητα μιας τέτοιας κίνησης. Η Κίνα αμφισβητεί τις εκθέσεις της ΔΟΑΕ «Η ιαπωνική πλευρά δεν πρέπει να προκαλέσει δευτερεύουσα ζημιά στον ντόπιο πληθυσμό και ακόμη και στους ανθρώπους του κόσμου για τα δικά της ιδιοτελή συμφέροντα», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας. Το Τόκιο με τη σειρά του επέκρινε την Κίνα για τη διάδοση «επιστημονικά αβάσιμων ισχυρισμών». Υποστηρίζει ότι η απελευθέρωση νερού είναι ασφαλής, σημειώνοντας ότι ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) έχει επίσης συμπεράνει ότι ο αντίκτυπος που θα είχε στους ανθρώπους και το περιβάλλον ήταν «αμελητέος». Αρχικά, το ραδιενεργό νερό που θα απελευθερωθεί σε μικρότερες ποσότητες μέσα στις επόμενες 17 ημέρες θα είναι συνολικής έκτασης 7.800 κυβικών μέτρων -που ισοδυναμεί με περίπου τρεις ολυμπιακές πισίνες νερού. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των δοκιμών της Tepco που δημοσιεύθηκαν σήμερα, αυτό το νερό περιέχει περίπου έως και 63 μπεκερέλ τριτίου ανά λίτρο, κάτω από το όριο πόσιμου νερού του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας των 10.000 μπεκερέλ ανά λίτρο. Το μπεκερέλ είναι μια μονάδα ραδιενέργειας. Ο ΔΟΑΕ εξέδωσε επίσης μια δήλωση λέγοντας ότι η ανεξάρτητη επιτόπια ανάλυσή του επιβεβαίωσε ότι η συγκέντρωση τριτίου ήταν πολύ κάτω από το όριο. Το πυρηνικό εργοστάσιο Fukushima Daiichi καταστράφηκε τον Μάρτιο του 2011 μετά από έναν τεράστιο σεισμό 9,0 Ρίχτερ που προκάλεσε ισχυρά κύματα τσουνάμι που προκάλεσαν την κατάρρευση τριών από τους αντιδραστήρες του. Τεράστιο το πλήγμα στις εξαγωγές Η Ιαπωνία αντιμετώπισε για χρόνια τεράστια οικονομική κρίση σε επίπεδο εξαγωγών, κυρίως θαλασσινών, καθώς ο φόβος μόλυνσης από την ραδιενέργεια που εκκλήθηκε από το πυρηνικό εργοστάσιο έχει μειώσει σημαντικά τις εξαγωγές της. Η απόφαση της Κίνας να μπλοκάρει τώρα όλες τις εισαγωγές από την Ιαπωνία θα είναι ένα ισχυρό πλήγμα. Η Ιαπωνία εξήγαγε υδρόβια προϊόντα αξίας περίπου 600 εκατομμυρίων δολαρίων στην Κίνα το 2022, καθιστώντας την τη μεγαλύτερη αγορά για τις ιαπωνικές εξαγωγές, με το Χονγκ Κονγκ δεύτερο. Οι πωλήσεις στην Κίνα και το Χονγκ Κονγκ αντιπροσώπευαν το 42% του συνόλου των ιαπωνικών εξαγωγών υδρόβιων προϊόντων το 2022, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία. Ο πρωθυπουργός της Νότιας Κορέας Χαν Ντακ Σου, παρότι δεν αντιτίθεται στην ρήψη των αποβλήτων στη θάλασσα, δήλωσε ότι οι απαγορεύσεις εισαγωγής αλιευμάτων και τροφίμων στη Φουκουσίμα θα παραμείνουν σε ισχύ έως ότου αμβλυνθούν οι ανησυχίες του κοινού. Ο Ιάπωνας υπουργός Περιβάλλοντος τόνισε ότι θα ελέγχεται η περιοχή απελευθέρωσης νερού και θα δημοσιεύει τα αποτελέσματα εβδομαδιαία εξέτασης. Όμως ομάδες πολιτών έχουν ξεκινήσει διαδηλώσεις στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα με την αστυνομία της Σεούλ να έχει συλλάβει τουλάχιστον 14 διαδηλωτές που μπήκαν στην ιαπωνική πρεσβεία στη Σεούλ.. Πριν από την απελευθέρωση, μερικές δεκάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν μπροστά από τα κεντρικά γραφεία της Tepco στο Τόκιο κρατώντας πινακίδες που έγραφαν ”Μην πετάτε μολυσμένο νερό στη θάλασσα!” ″Η πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα δεν έχει τελειώσει. Αυτή τη φορά θα απελευθερωθεί μόνο το 1% του νερού”, δήλωσε στο Reuters ο 71χρονος Τζουν Ιιζούκα, ο οποίος παρευρέθηκε στη διαδήλωση. «Από εδώ και στο εξής, θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για πολύ καιρό για να σταματήσουμε τη μακροχρόνια απόρριψη μολυσμένου νερού».

Η σπουδαιότερη εργασία του Οπενχάιμερ

Πώς οι σταλινικές εκκαθαρίσεις του 1936-38 έγιναν αφορμή για την σπουδαιότερη δημοσίευση του Οπενχάιμερ Πολύ πριν αρχίσει να εργάζεται στο Manhattan Project και την ανάπτυξη της ατομικής βόμβας, ο J. Robert Oppenheimer ήταν ένας πρωτοπόρος φυσικός με σημαντικές επιστημονικές δημοσιεύσεις στην κβαντική θεωρία, την ατομική και πυρηνική φυσική, τα στοιχειώδη σωματίδια και τις κοσμικές ακτίνες. Στο σύνολο των εργασιών του Oppenheimer εύκολα εντοπίζει κανείς τρεις δημοσιεύσεις, που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα ερευνητικά ενδιαφέροντά του. Στην ταινία «Oppenheimer», του Christopher Nolan, μάλλον δεν θα βρούμε καμία αναφορά γι’ αυτές. Πρόκειται για τις τρεις μοναδικές δημοσιεύσεις του στον τομέα της αστροφυσικής οι οποίες έγιναν την διετία 1938-39:

Αν πάρουμε τα πράγματα από την αρχή θα δούμε ότι η αφορμή για αυτές τις τρεις αστροφυσικές εργασίες του Oppenheimer ήταν … η Μεγάλη Εκκαθάριση του Στάλιν. Στις 19 Φεβρουαρίου του 1938, ενώ ο λαός της σοβιετικής ένωσης βίωνε τον Μεγάλο Τρόμο, δημοσιεύθηκε στο δυτικό επιστημονικό περιοδικό Nature (με την βοήθεια του Niels Bohr) μια εργασία ενός από τους σημαντικότερους φυσικούς της ΕΣΣΔ, του Lev Davidovich Landau, με τίτλο ‘Origin of Stellar Energy‘, στην οποία υποστήριζε ότι στην καρδιά του Ήλιου υπάρχει ένα μικρό άστρο νετρονίων. Όμως, η φυσική που χρησιμοποιούσε στην συγκεκριμένη εργασία είχε σοβαρά σφάλματα. Στη συνέχεια ο Landau συνελήφθη και φυλακίστηκε από το σοβιετικό κράτος, όχι για τη λάθος φυσική που χρησιμοποίησε στην εν λόγω δημοσίευση, αλλά για τις αντισταλινικές του απόψεις. O Landau ως «κατάσκοπος» των Ναζί Στα τέλη του 1937 ο Landau, που τότε ήταν ήδη επικεφαλής της έρευνας στη θεωρητική φυσική στη Μόσχα, αισθάνθηκε την θύελλα των εκκαθαρίσεων να τον πλησιάζει. Πανικόβλητος αναζήτησε προστασία. Θα μπορούσε πιθανόν να αποφύγει τον κίνδυνο αν συγκέντρωνε τη δημόσια προσοχή ως διαπρεπής επιστήμονας. Αναζήτησε λοιπόν ανάμεσα στις επιστημονικές ιδέες του κάποια που θα μπορούσε ενδεχομένως να προκαλέσει μεγάλη εντύπωση, τόσο στον δυτικό όσο και τον ανατολικό κόσμο. Τελκά, επέλεξε μια ιδέα που τριβέλιζε στο νου του από τις αρχές της δεκαετίας του 1930, την ιδέα ότι τα «κανονικά» άστρα όπως ο Ήλιος ίσως διέθεταν στο κέντρο τους αστρικούς πυρήνες νετρονίων, όπως τους αποκαλούσε ο ίδιος. Για να εξασφαλίσει ότι το άρθρο θα τραβούσε όσο το δυνατόν την προσοχή του κοινού, προέβη σε μια σειρά ασυνήθιστων ενεργειών.Το υπέβαλε στα ρωσικά για δημοσίευση στο περιοδικό «Εκθέσεις της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ», που εκδίδονταν στη Μόσχα, και παράλληλα το έστειλε μεταφρασμένο στα αγγλικά στον διάσημο φυσικό Niels Bohr στην Κοπεγχάγη. Ο Bohr ως επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ, ήταν λίγο πολύ αποδεκτός από τις σοβιετικές αρχές, ακόμη και κατά την περίοδο των Μεγάλων Εκκαθαρίσεων. O Landau παρακαλούσε τον Bohr να υποβάλλει το άρθρο του για δημοσίευση στο βρετανικό περιοδικό Nature, ένα από τα μεγαλύτερης κυκλοφορίας και πιο σοβαρά επιστημονικά περιοδικά στον κόσμο. O Landau είχε φίλους που κατείχαν υψηλές θέσεις – αρκετά υψηλές θέσεις ώστε να φροντίσουν αμέσως μόλις ο Bohr ενέκρινε το άρθρο και το υπέβαλε στο Nature, να σταλεί ένα τηλεγράφημα από τη συντακτική ομάδα της κυβερνητικής εφημερίδας μεγάλης κυκλοφορίας Izvestia στον Bohr, ζητώντας την γνώμη του σχετικά με το άρθρο. H δημοσίευση στο Nature και η θεαματική του προβολή με τα εγκωμιαστικά σχόλια του Βοhr στις σοβιετικές εφημερίδες έγιναν με μοναδικό σκοπό να γλιτώσει την σύλληψη ο Landau. Κι όμως, η εκστρατεία αυτή δεν ήταν αρκετή για να τoν σώσει. Νωρίς το πρωί της 28ης Απριλίου του 1938, o Landau, ένας εβραίος και φλογερός μαρξιστής, συνελήφθη στο σπίτι του και φυλακίστηκε με την γελοία κατηγορία της κατασκοπίας υπέρ των Γερμανών.

Για την ιστορία, αποφυλακίστηκε τον Απρίλιο του 1939, ύστερα από έκκληση για την απελευθέρωσή του που έκανε ο πιο φημισμένος τότε σοβιετικός πειραματικός φυσικός Pyotr Kapitsa, υποστηρίζοντας ότι ο Landau ήταν ο μόνος από τους σοβιετικούς θεωρητικούς φυσικούς που θα μπορούσε να λύσει το μυστήριο της υπερρευστότητας (Κι έτσι έγινε! Ο Landau εξήγησε το φαινόμενο της υπερρευστότητας χρησιμοποιώντας τους νόμους της κβαντομηχανικής και βραβεύθηκε με το Νόμπελ Φυσικής). Δεν θα ήταν υπερβολή αν κάποιος ισχυριζόταν ότι η ενασχόληση του Oppenheimer με την φυσική των άστρων οφείλεται στη δίωξη του Landau από το σταλινικό καθεστώς. Και τούτο, γιατί ήταν από τις λίγες φορές που ένα άρθρο σοβιετικού φυσικού γινόταν άμεσα γνωστό στους φυσικούς των ΗΠΑ, αφού δημοσιευόταν απευθείας σε επιστημονικό περιοδικό της Δύσης. Αστρικοί πυρήνες νετρονίων Το άρθρο του Landau στο Nature, παρά τα σφάλματά του, τράβηξε την προσοχή του Richard Tolman, ενός σπουδαίου θεωρητικού φυσικού στο Catlech, με παγκόσμια αναγνώριση ως αυθεντία στη γενκή σχετικότητα. O Tolman ενθουσιάστηκε με την ιδέα ενός άστρου από νετρόνια. Θεωρώντας ότι η έννοια του αστέρα νετρονίων παραμένει ένα πρόβλημα προς επίλυση, παρακίνησε τον Robert Oppenheimer να εφαρμόσει τις χωροχρονικές εξισώσεις του Αϊνστάιν στα άστρα που κατέρρεαν. Το καλοκαίρι του 1938 ο Oppenheimer συνεργάστηκε με τον Robert Serber για να ελέγξουν τα δεδομένα της εργασίας του Landau. Έτσι, στην εργασία τους με τίτλο ‘On the Stability of Stellar Neutron Cores‘, που δημοσιεύθηκε την 1η Οκτωβρίου του 1938, απέδειξαν ότι τα συνηθισμένα άστρα όπως ο Ήλιος, ήταν αδύνατον να έχουν πυρήνα νετρονίων. Διαφορετικά, ο Ήλιος μας θα ήταν πολύ πιο μικρός, λόγω της τεράστιας βαρυτικής έλξης του υπέρπυκνου πυρήνα του. Ο Oppenheimer άρχισε να αναρωτιέται μήπως οι πυρήνες του Landau έπαιζαν κάποιο ρόλο στο τέλος της ζωής των άστρων. Πριν από αρκετά χρόνια ένας άλλος φυσικός, ο Subrahmanyan Chandrasekhar, είχε ανακαλύψει ότι ένα άστρο που θα γινόταν λευκός νάνος δεν έπρεπε να υπερβαίνει μια συγκεκριμένη μάζα για να μην μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο: υπήρχε, άραγε, παρόμοιο όριο και για τον αστέρα νετρονίων; Έτσι, λίγους μήνες αργότερα, με τον φοιτητή George Michael Volkoff, και τον Tolman να τους συμβούλευε ανεπισήμως, χρησιμοποιώντας την θεωρία της γενικής σχετικότητητας, κάνοντας επίπονους υπολογισμούς κατέληξαν σε μια συνολική εικόνα για το πως σχηματίζεται ένας πυρήνας νετρονίων. Δημοσίευσαν τα αποτελέσματά τους στην εργασία τους με τίτλο «On massive neutron cores«, όπου παρουσιάζουν ένα άνω όριο – σήμερα γνωστό ως «όριο Tolman–Oppenheimer–Volkoff» – στη μάζα των αστέρων νετρονίων. Αν ξεπερνούσαν το όριο οι αστέρες γίνονταν ασταθείς. Ο Volkoff και ο Oppenheimer ανακάλυψαν ότι υπήρχε ένα τελικό όριο για τον αστέρα νετρονίων. Πέρα από μια συγκεκριμένη μάζα, ο πυρήνας του άστρου θα εξακολουθούσε να συστέλλεται – και μάλιστα ατέρμονα. Όπως o Chandrasekhar βρήκε ένα άνω όριο για τις μάζες των λευκών νάνων, έτσι και οι Volkoff και Oppenheimer αποκάλυψαν ένα παρόμοιο περιορισμό για τους αστέρες νετρονίων. Τι συμβαίνει στο άρχικό άστρο αν η μάζα του υπεβαίνει το όριο; «Το ερώτημα του τι συμβαίνει παραμένει αναπάντητο», αποκρίθηκαν. Όμως κανένας δεν είχε ακόμα πανικοβληθεί. Ήξεραν ότι είχαν μόλις αρχίσει να ασχολούνται με το πρόβλημα. Ενδεχομένως, οι φυσικές ιδιότητες της τόσο συμπιεσμένης ύλης δεν ήταν ακόμα πλήρως κατανοητές. Ίσως στο προσκήνιο να εμφανίζονται άγνωστες έως τώρα απωστικές δυνάμεις που να αποτρέπουν την οριστική κατάρρευση. Εννέα μήνες αργότερα, την 1η Σεπτεμβρίου του 1939, ο Oppenheimer και ένας ακόμα φοιτητής του, ο Hartland Snyder- δημοσίευσαν μια εργασία με τίτλο «Περί της Συνεχούς Βαρυτικής Συστολής». Η ιστορία έχει καταχωρίσει στην ημερομηνία αυτή την εισβολή των ναζί στην Πολωνία και την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμόυ Πολέμου. Ο φυσικός και ιστορικός της επιστήμης Jeremy Bernstein την αποκαλεί «μια από τις πιο σπουδαίες δημοσιεύσεις στη φυσική του εικοστού αιώνα», αν και τότε η εργασία τους πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Η πρώτη περιγραφή μιας μαύρης τρύπας Οι Oppenheimer και Snyder ξεκίνησαν με αφετηρία ένα άστρο που έχει καταναλώσει τα καύσιμά του. Για να απλουστεύσουν, μάλιστα, τους υπολογισμούς εκείνη την εποχή χωρίς τους σημερινούς υπολογιστές, αγνόησαν κάποιες πιέσεις και την περιστροφή του άστρου. Διαφορετικά θα ήταν αδύνατον να λύσουν το πρόβλημα. Όταν πάψουν οι πυρηνικές καύσεις ο πυρήνας του αστέρα δεν μπορεί να στηρίξει τον εαυτό του κόντρα στην έλξη της ίδιας της βαρύτητά του προς το κέντρο, και το αστρικό κουφάρι αρχίζει να συρρικνώνεται. Ο Oppenheimer και ο Snyder διαπίστωσαν ότι αν αυτός ο πυρήνας έχει μάζα πάνω από κάποιο όριο, το απομεινάρι του άστρου δεν θα μετατραπεί σε λευκό νάνο (όπως θα συμβεί με τον δικό μας Ήλιο) ούτε θα συμβιβαστεί με το να μείνει μια σφαίρα νετρονίων. Κι αυτό γιατί από τη στιγμή που η ύλη συμπιέζεται σε πυκνότητες πάνω συγκεκριμένο όριο, τα νετρόνια δεν μπορούν να φρενάρουν επαρκώς την κατάρρευση. Οι πιέσεις εκφυλισμού, που αναπτύσσονται από τα νετρόνια, δεν αρκούν. Ο Oppenheimer και ο Snyder υπολόγισαν ότι το άστρο θα συνεχίσει την ατέρμονη συρρίκνωσή του. Όταν πάρει η βαρύτητα το πάνω χέρι, δεν προβλέπεται διάλειμμα για να πάρουν ανάσα οι κουρασμένοι. Η ύλη μέσα σ’ ένα τέτοιο άστρο που καταρρέει βρίσκεται σε κατάσταση μόνιμης ελεύθερης πτώσης. Οι τελευταίες ακτίνες φωτός που διαφεύγουν προτού η «πόρτα» κλείσει οριστικά επιμηκύνονται σε τέτοιον βαθμό από την έλξη της βαρύτητας (από το ορατό περνούν στο υπέρυθρο, μετά στα ραδιοκύματα κι ακόμα παραπέρα) ώστε οι ακτίνες γίνονται αόρατες και το άστρο εξαφανίζεται από το οπτικό πεδίο. Ο χωροχρόνος υφίσταται τέτοια στρέβλωση γύρω από το άστρο που καταρρέει ώστε το άστρο κυριολεκτικά αυτο-αποκλείεται από το υπόλοιπο σύμπαν. «Παραμένει μόνο το βαρυτικό πεδίο του», ανέφεραν οι Oppenheimer και ο Snyder. Βρήκαν, επιπλέον, ότι το άστρο καταρρέει σε ένα σημείο, συμπιεσμένο σε μια ιδιομορφία άπειρης πυκνότητας και μηδενικού όγκου (κάτι που μοιάζει αδύνατον). Αυτό έλεγαν οι εξισώσεις τους, αλλά δίσταζαν να το πουν ευθέως. Ο λόγος ήταν ότι οι ιδιομορφίες προκαλούν τρόμο στους φυσικούς. Είναι ένα σήμα ότι υπ’ αυτές τις ακραίες συνθήκες κάτι δεν πάει καλά με τη θεωρία, ότι βρίσκονται σε μια επικράτεια όπου τα μαθηματικά που χρησιμοποιούν δεν περιγράφουν έγκυρα τα φυσικά δεδομένα. Είναι εξίσου άσχημο με το να προσπαθείς να διαιρέσεις έναν αριθμό με το μηδέν. Η απάντηση ότι η διαίρεση ενός αριθμύ με το μηδέν ισούται με άπειρο δεν είναι καθόλου ικανοποιητική. Μια ιδιομορφία σε μια εξίσωση της φυσικής, όπου μια παράμετρος δραπετεύει στο άπειρο, υποδηλώνει ένα παρόμοιο αδιέξοδο. Με δεδομένη αυτή την άβολη κατάσταση, ο Oppenheimer και ο Snyder δεν είχαν διάθεση να ψάξουν περισσότερο. Αυτό που ανέφεραν ήταν ήδη αρκετά αλλόκοτο. Σύμφωνα με τον Werner Israel, ήταν «η πιο τολμηρή και παράδοξα προφητική εργασία που δημοσιεύθηκε ποτέ σ’ αυτό το πεδίο. Στην εργασία αυτή δεν υπάρχει τίποτα που να χρειάζεται σήμερα αναθεώρηση». Στον τίτλο της εργασίας τους, ο Oppenheimer και ο Snyder αποκάλεσαν το συγκεκριμένο φαινόμενο «συνεχιζόμενη βαρυτική συστολή», που καθιερώθηκε ως η πρώτη σύγχρονη περιγραφή μιας μαύρης τρύπας. Ωστόσο, η εργασία αυτή, πέρασε σχεδόν απαρατήρητη για δυο λόγους. Πρώτον, δημοσιεύθηκε την ίδια ημέρα που ο Χίτλερ κήρυξε τον πόλεμο στην Πολωνία, πυροδοτώντας την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και δεύτερον στο ίδιο τεύχος του περιοδικού δημοσιεύθηκε μια πρωτοποριακή εργασία των Νiels Bohr και John Archibald Wheeler για τον μηχανισμό της πυρηνικής σχάσης, θέμα πολύ πιο σημαντικό και επείγον για τους φυσικούς της εποχής. Σύμφωνα με τον Kip Thorne, μόνο στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και μετά, όταν ανιχνεύθηκαν μαύρες τρύπες από τους αστρονόμους, η εργασία των Oppenheimer-Snyder αποδεικνύεται εκ των υστέρων, μια αξιόλογα πλήρης – και μαθηματικά ακριβής – περιγραφή της βαρυτικής κατάρρευσης και του σχηματισμού μιας μαύρης τρύπας. Ήταν δύσκολο για τους ανθρώπους της εποχής εκείνης να κατανοήσουν την συγκεκριμένη εργασία διότι αυτά που προέκυπταν από τα μαθηματικά της διέφεραν από την κρατούσα αντίληψη για το πως έπρεπε να συμπεριφέρονται τα ουράνια σώματα. Έχοντας κάνει λοιπόν το αρχικό δημουργικό άλμα για τη θεωρία των μαύρων τρυπών, ο Oppenheimer έπαψε να ασχολείται με την αστροφυσική! Δυο δεκαετίες αργότερα, ένας άλλος μεγάλος φυσικός, ο John Wheeler, προσπάθησε να μιλήσει στον Oppenheimer για την παλιά του εργασία σχετικά με τους εξαντλημενους αστέρες νετρονίων. Όμως ο Oppenheimer δεν έδειχνε πλέον κανένα ενδιαφέρον γι’ αυτό που εξελισσόταν ραγδαία στο πιο καυτό αντικείμενο της φυσικής. Από επαγγελματική πλευρά, ήταν μια πρόσκαιρη παράκαμψη στην επιστημονική σταδιοδρομία του Oppenheimer, που περιλάμβανε τρεις και μόνο εργασίες. Αμέσως μετά επέστρεψε στη δουλειά του για τα πυρηνικά σωματίδια και τη φυσική των κοσμικών ακτίνων, απ’ όπου το 1942 πέρασε στο Σχέδιο Μανχάταν των ΗΠΑ, που είχε στόχο την κατασκευή της πρώτης ατομικής βόμβας στον κόσμο. Μολονότι, κανένας δυτικός φυσικός δεν ασχολήθηκε περαιτέρω με τη βαρυτική κατάρρευση, ο Lev Landau στη Σοβιετική Ένωση – ο φυσικός που άναψε την αστροφυσική σπίθα του Oppenheimer – εντυπωσιάστηκε βαθύτατα. Πρόσθεσε την εργασία των Oppenheimer-Snyder στη «χρυσή λίστα» του, έναν κατάλογο με τις κλασικές εργασίες που θεωρούσε ότι πρέπει κανείς να έχει διαβάσει. Πολλά χρόνια αργότερα, ο φυσικός Freeman Dyson ανέφερε στον Oppenheimer την ξεχασμένη εργασία του πάνω στις μαύρες τρύπες, αλλά ο πατέρας της ατομικής βόμβας δεν δέχθηκε να ακούσει λέξη. Επειδή ο Oppenheimer πίστευε ότι απλώς εφάρμοσε τους νόμους του Αϊνστάιν στα άστρα που καταρρέουν κι ότι δεν είχε ανακαλύψει κάποιον καινούργιο νόμο της φυσικής, ο Dyson υποψιάζεται ότι ο Oppenheimer θεωρούσε το επίτευγμά του άξιο μόνο για «μεταπτυχιακούς φοιτητές ή, έστω, φυσικούς τρίτης διαλογής». Δεν έβλεπε τον άθλο του ως θρίαμβο της θεωρίας. Ωστόσο ο Dyson είχε αντίθετη άποψη. Περιέγραψε την εργασία του Oppenheimer για τη συνεχιζόμενη βαρυτική συστολή ως την «πιο σημαντική συνεισφορά του στην επιστήμη, ένα αριστούργημα παράγωγης επιστήμης, που παίρνοντας μερικές από τις βασικές εξισώσεις του Αϊνστάιν μας έδειξε πως αυτές πυροδοτούν εκπληκτικά και απρόσμενα φαινόμενα στον πραγματικό κόσμο της αστροφυσικής«.

Ο J. Robert Oppenheimer (δεξιά) εφάρμοσε τις αρχές της γενικής σχετικότητας που διατύπωσε ο Albert Einstein (αριστερά), για να ανακαλύψει πώς μπορεί να σχηματιστεί υπό ορισμένες συνθήκες,αυτό που σήμερα γνωρίζουμε ως μαύρη τρύπα πηγές: 1. Μαύρες τρύπες και στρεβλώσεις του χρόνου, Kip S. Thorne, εκδόσεις κάτοπτρο 2. O ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΚΑΙ Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΡΟΜΠΕΡΤ ΟΠΕΝΧΑΪΜΕΡ, Kai Bird & Martin Sherwin, εκδόσεις Τραυλός 3. ΜΑΥΡΕΣ ΤΡΥΠΕΣ, Μάρσα Μπαρτούσακ, ΠΕΚ 4. Oppenheimer Almost Discovered Black Holes Before He Became ‘Destroyer of Worlds’ – https://www.scientificamerican.com/article/oppenheimer-almost-discovered-black-holes-before-he-became-destroyer-of-worlds/

Ο συντονισμός που δημιούργησε το 25% της ύπαρξής μας

Η πυρηνική σύντηξη δευτερίου-τριτίου οδήγησε στον σχηματισμό του αρχέγονου ηλίου που αποτελεί το 25% της βαρυονικής ύλης του σύμπαντος Κατά τη διάρκεια της αρχέγονης πυρηνοσύνθεσης στα πρώτα λεπτά της Μεγάλης Έκρηξης, η αντίδραση σύντηξης δευτερίου-τριτίου 2Η+3Η→n+4Ηe, είναι υπεύθυνη για το 99% του αρχέγονου 4He. Κρίσιμο ρόλο γι αυτό παίζει η ύπαρξη ενός συντονισμού που αντιστοιχεί στην διεγερμένη ενεργειακή κατάσταση του ενδιάμεσου σύνθετου πυρήνα 5He. Αυτό είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες και έχει τεκμηριωθεί καλά στην επιστημονική βιβλιογραφία. Ωστόσο, αυτή η σημαντική πυρηνική αντίδραση παραμένει άγνωστη στους περισσότερους. Το ήλιο που προέκυψε διαμέσου αυτής, στη συνέχεια αποτέλεσε πηγή για την σύνθεση στο εσωτερικό άστρων ενός ποσοστού ≥25% του άνθρακα και άλλων βαρύτερων στοιχείων από τα οποία σχηματίστηκε ο κόσμος που βλέπουμε γύρω μας. Επί πλέον, χωρίς αυτόν τον συντονισμό, η παραγωγή της πολυπόθητης ελεγχόμενης ενέργειας σύντηξης στα εργαστήρια θα ήταν απρόσιτη

Aναπαράστση των βασικών διαδρομών της αρχέγονης πυρηνοσύνθεσης στα πρώτα λεπτά μετά την Μεγάλη Έκρηξη και η επακόλουθη πυρηνική αντίδραση των τρία άλφα στο εσωτερικό άστρων, μετά από εκατοντάδες εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια χρόνια. Με κόκκινο φαίνεται η κυρίαρχη διαδρομή, βασικός κρίκος της οποίας είναι η πυρηνική αντίδραση σύντηξης δευτερίου-τριτίου (D-T). Το φαινόμενο του συντονισμού κρύβεται πίσω από εντελώς διαφορετικές πτυχές του κόσμου μας: στα απεχθή SOS θέματα των πανελληνίων εξετάσεων, στις παιδικές κούνιες, στις φονικές σεισμικές ταλαντώσεις των κτιρίων, στα μουσικά όργανα, στις ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές και λήψεις, στην απορρόφηση της ακτινοβολίας από την ύλη, αλλά και στις πυρηνικές αντιδράσεις. Όταν λέμε ότι μια πυρηνική αντίδραση εμφανίζει συντονισμό (σε κάποια ενέργεια των αντιδρώντων πυρήνων), αυτό σημαίνει ότι η πιθανότητα να πραγματοποιηθεί η αντίδραση στην συγκεκριμένη ενέργεια είναι κατά πολύ μεγαλύτερη. Στην περίπτωση της αντίδρασης δευτερίου-τριτίου (D-T) εμφανίζεται συντονισμός με τον ενδιάμεσο σχηματισμό της ενεργειακής κατάστασης 16.84 MeV του πυρήνα 5He, ο οποίος στη συνέχεια διασπάται προς n+4He. Εξαιτίας αυτού του συντονισμού εκατονταπλασιάζεται η πιθανότητα πραγματοποίησης της σύντηξης D-T στην θερμοκρασία των 109 Κ που επικρατούσε στο σύμπαν κατά την αρχέγονη πυρηνοσύνθεση. Γιαυτό η πυρηνική αντίδραση σύντηξης δευτερίου-τριτίου (D-T) αποτελεί τον βασικό κρίκο στην κυρίαρχη διαδρομή σύντηξης του υδρογόνου προς ήλιο, στα πρώτα λεπτά μετά την Μεγάλη Έκρηξη.

O ενδιάμεσος πυρήνας 5Ηe που σχηματίζεται κατά την αντίδραση σύντηξης 2H(3H,n)4He. Η πιθανότητα πραγματοποίησης της αντίδρασης γίνεται 100 φορές μεγαλύτερη εξαιτίας του συντονισμού που αντιστοιχεί στη διεγερμένη κατάσταση των 16.84 MeV του σύνθετου πυρήνα 5He (ενεργειακή στάθμη Bretscher) Ερευνητές του εργαστηρίου Los Alamos προτείνουν να ονομαστεί η διεγερμένη κατάσταση 16.84 MeV του 5He, «στάθμη Bretscher» προς τιμήν του πυρηνικού φυσικού Egon Bretscher που την ανακάλυψε κατά την διάρκεια του προγράμματος Manhattan για την κατασκευή αρχικά πυρηνικής βόμβας σχάσης, και στη συνέχεια της βόμβας υδρογόνου, στα μέσα της δεκαετίας του 1940. Ανάλογη περίπτωση είναι η «κατάσταση Hoyle» που αντιστοιχεί στην διεγερμένη κατάσταση 7,6 MeV του12C, και τον συντονισμό της αντίδρασης των 3α, από την οποία σχηματίζεται ο άνθρακας του σύμπαντος. Εξαιτίας του συντονισμού Bretscher παράχθηκε το αρχέγονο 4He που αποτελεί το 25% της βαρυονικής ύλης του σύμπαντος (το υπόλοιπο 75% είναι υδρογόνο). Το ήλιο αυτό, μαζί με το υδρογόνο, αποτελούν το ‘καύσιμο’ για την περαιτέρω σύνθεση βαρύτερων στοιχείων στο εσωτερικό των άστρων όπως ο Ήλιος μας. βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη: 1. The earliest DT nuclear fusion discoveries 2. DT fusion through the 5He 3/2+ «Bretscher state» accounts for ≥25% of our existence via nucleosynthesis and for the possibility of fusion energy 3. Review of data and formulas for fusion cross-section 4. Ab initio predictions for polarized deuterium-tritium thermonuclear fusion

Απόσπασμα από το άρθρο των Bretscher και French “Low Energy Cross Section of the D-T Reaction and Angular Distribution of the Alpha Particles Emitted,” Los Alamos Report LA-582, 1 (1946), όπου για πρώτη φορά αναφέρεται ο κρίσιμος συντονισμός της πυρηνικής αντίδρασης 2Η+3Η→n+4Ηe

Ο αληθινός Οπενχάιμερ

Με αφορμή την ταινία με τον ομόνυμο τίτλο και αφορά την προσωπικότητα του μεγάλου επιστήμονα φυσικού Οπενχάϊμερ δίνουμε μια συνέντευξη που δόθηκε από την πρόεδρο της Αμερικανικής επιτροπής ατομικής ενέργειας, Σίνθια Κέλι. Ποιος ήταν «ο πατέρας της ατομικής βόμβας» και πώς τον κρίνει η Ιστορία; Η πρόεδρος του Atomic Heritage Foundation στην Ουάσιγκτον, Σίνθια Κέλι, απαντά.

ΟΤζούλιους Ρόμπερτ Οπενχάιμερ ήταν ένα αουτσάιντερ που προκάλεσε έκπληξη όταν ανέλαβε τη διεύθυνση του Προγράμματος Μανχάταν στο εργαστήριο του Λος Άλαμος. Και όμως, έφερε εις πέρας την αποστολή που οδήγησε στη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα, στις 6 Αυγούστου 1945, και τρεις ημέρες αργότερα στη ρίψη της ατομικής βόμβας στο Ναγκασάκι. Στη συνέχεια, βέβαια, προσπάθησε να πείσει τον Αμερικανό πρόεδρο Χάρι Τρούμαν για την ανάγκη διεθνούς ελέγχου της διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Ήταν όμως αργά. Ατομική βόμβα είχε πέσει ήδη δύο φορές στην Ιαπωνία και είχε πλέον αρχίσει η κούρσα των εξοπλισμών ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην ΕΣΣΔ. Η πρόεδρος του Atomic Heritage Foundation στην Ουάσιγκτον, Σίνθια Κέλι, σκιαγραφεί το προφίλ του Οπενχάιμερ, περιγράφει τις συνθήκες που πλαισίωσαν τα ιστορικά γεγονότα στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και επιχειρεί να αξιολογήσει πόσο υψηλός είναι σήμερα ο κίνδυνος της πυρηνικής απειλής. Ποιος ήταν ο ρόλος του Οπενχάιμερ στη διαμόρφωση της πυρηνικής πολιτικής των ΗΠΑ; Αφού διηύθυνε το εργαστήριο του Λος Άλαμος την περίοδο του Προγράμματος Μανχάταν (σ.σ. το απόρρητο πρόγραμμα παραγωγής πυρηνικών όπλων που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από τις ΗΠΑ, σε συνεργασία με τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο), ο Οπενχάιμερ έγινε γνωστός ως «ο πατέρας της ατομικής βόμβας». Ωστόσο, στη συνέχεια ο Οπενχάιμερ αντιτάχθηκε στην ανάπτυξη της βόμβας υδρογόνου και ο ρόλος του στη διαμόρφωση της αμερικανικής πυρηνικής πολιτικής τερματίστηκε απότομα το 1954. Τη χρονιά εκείνη αποβλήθηκε από τις συζητήσεις που αφορούσαν την αμερικανική πολιτική στα πυρηνικά όπλα, καθώς η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας του στέρησε την πρόσβαση σε απόρρητες πληροφορίες με ψήφους 2 έναντι 1. Έτσι, δεν μπορούσε πλέον να εγείρει αντιρρήσεις γι’ αυτό που μετεξελίχθηκε σε κούρσα εξοπλισμών μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Ο Οπενχάιμερ πίστευε τότε ότι στον πυρηνικό πόλεμο δεν υπάρχουν νικητές. Χρησιμοποιούσε το παράδειγμα δύο σκορπιών σε ένα μπουκάλι, όπου ο ένας μπορεί να σκοτώσει τον άλλο, αλλά μόνο ρισκάροντας τη ζωή του. Το 1954, οι ΗΠΑ κατείχαν περίπου 300 πυρηνικά όπλα. Έως το τέλος του 20ού αιώνα, το οπλοστάσιο των αμερικανικών πυρηνικών όπλων ανήλθε σε περίπου 30.000, αριθμό τον οποίο ακολούθησε και η Σοβιετική Ένωση. Μερικές εκατοντάδες ήταν υπεραρκετά για να αφανίσουν το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Στις 16 Δεκεμβρίου 2022, η υπουργός Ενέργειας Τζένιφερ Γκράνχολμ ανέτρεψε την απόφαση της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Καθώς έρχονται στο φως περισσότερα στοιχεία, δήλωσε ότι το υπουργείο της «έχει καθήκον να αποκαταστήσει την ιστορική αλήθεια και να τιμήσει τη βαθιά συνεισφορά του δρος Οπενχάιμερ στην εθνική μας άμυνα και στην ανάπτυξη της επιστήμης γενικότερα». Είναι μια πολύ καθυστερημένη δικαίωση. Πώς ήταν ως προσωπικότητα; Ένας σύνθετος, χαρισματικός άνθρωπος. Ένα παιδί-θαύμα. Έγινε δεκτός στο Χάρβαρντ σε ηλικία 16 ετών. Ενδιαφερόταν για τη λογοτεχνία και την ποίηση, και μιλούσε άπταιστα έξι ή επτά γλώσσες. Μετά το Χάρβαρντ, απέκτησε το διδακτορικό του στη θεωρητική φυσική στο Γκέτινγκεν. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ και στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας, και ίδρυσε την πρώτη Σχολή Θεωρητικής Φυσικής στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1930. Είχε λαμπρό αλλά ανήσυχο μυαλό. Είχε βαθιές και πολύπλευρες γνώσεις, αλλά δεν επικεντρώθηκε αρκετά σε κάποιο αντικείμενο ώστε να τιμηθεί με το βραβείο Νομπέλ. Χωρίς Νομπέλ και με μικρή διοικητική εμπειρία, ο Οπενχάιμερ δεν ήταν η προφανής επιλογή για να διευθύνει το εργαστήριο επιστημονικής έρευνας του Προγράμματος Μανχάταν. Η υποψηφιότητά του για τη θέση αυτή ήταν αμφιλεγόμενη, μεταξύ άλλων, και για τις σχέσεις του με μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος – συμπεριλαμβανομένων της συζύγου του Κίτι και του αδελφού του Φρανκ, ο οποίος ήταν επίσης φυσικός. Τον Σεπτέμβριο του 1942, η διεύθυνση του Προγράμματος Μανχάταν για το Σώμα Μηχανικών του στρατού ανατέθηκε στον στρατηγό Λέσλι Γκρόουβς. Επρόκειτο για ένα πληθωρικό άτομο, με εξαιρετική ικανότητα στο να ανιχνεύει προσωπικότητες. Εκείνος διέκρινε ότι η διάνοια και η προσωπική φιλοδοξία του Οπενχάιμερ θα ήταν καθοριστικές για την επιτυχία του πρότζεκτ και τον επέλεξε. Ως καθηγητής πριν από τον πόλεμο, ο Οπενχάιμερ ήταν περιστασιακά σκληρός με ανθρώπους που έκαναν λάθη ή διατύπωναν μια αφελή ερώτηση. Στο Λος Άλαμος δεν υποτιμούσε τους άλλους, αντιθέτως προώθησε τη συλλογικότητα και τη συνεργασία. Ο φυσικός του Προγράμματος Μανχάταν, Φίλιπ Μόρισον, έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ότι κανείς άλλος δεν θα μπορούσε να πετύχει αυτό που κατάφερε ο Οπενχάιμερ, καθοδηγώντας πολλές ιδιαίτερες προσωπικότητες ώστε να συνεργαστούν. Ακόμη και ο ορκισμένος εχθρός του, Έντουαρντ Τέλερ, συμφώνησε πως ο Οπενχάιμερ ήταν ο καλύτερος διευθυντής εργαστηρίου που είχε γνωρίσει ποτέ. Πώς ήταν οι σχέσεις του Οπενχάιμερ με τον Τρούμαν; Τι ξέρουμε για τη συνεργασία τους; Δεν είχαν συναντηθεί πριν από τις 25 Οκτωβρίου 1945, περίπου έξι εβδομάδες μετά το τέλος του πολέμου. Ο Οπενχάιμερ ήλπιζε να πείσει τον Τρούμαν να προωθήσει τον διεθνή έλεγχο των πυρηνικών υλικών και διεργασιών. Αλλά ο Τρούμαν δεν ήθελε να εγκαταλείψει το πυρηνικό προβάδισμα των Ηνωμένων Πολιτειών έναντι της Σοβιετικής Ένωσης. Στην πραγματικότητα, είπε στον Οπενχάιμερ ότι πίστευε πως οι Σοβιετικοί δεν θα αποκτούσαν ποτέ δική τους ατομική βόμβα. Αυτό έκανε τον Οπενχάιμερ να συνειδητοποιήσει πως ο Τρούμαν δεν καταλάβαινε ότι οι γνώσεις φυσικής πάνω στις οποίες στηρίχθηκε η παραγωγή της ατομικής βόμβας ήταν ευρέως γνωστές και ότι οι Σοβιετικοί θα μπορούσαν πιθανώς να παραγάγουν μία, σε πέντε έως δέκα χρόνια. Οι Σοβιετικοί πραγματοποίησαν τελικά την πρώτη τους επιτυχημένη δοκιμή ατομικής βόμβας τον Αύγουστο του 1949, τέσσερα χρόνια αργότερα. Όταν ο Οπενχάιμερ είπε ότι είχε «αίμα στα χέρια του», ο Τρούμαν εξοργίστηκε και τον αντέκρουσε λέγοντας ότι το αίμα ήταν στα δικά του χέρια – από τους Ιάπωνες που πέθαναν στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Στη συνέχεια, ο Τρούμαν είπε ότι δεν ήθελε να ξαναδεί αυτόν τον «επιστήμονα που κλαίει σαν μωρό». Ως ιστορικός, πώς αξιολογείτε σήμερα την επιλογή των ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν την ατομική βόμβα; Μετά τη δοκιμή Τρίνιτι, στις 16 Ιουλίου 1945 (σ.σ. η πρώτη πυρηνική δοκιμή στην Ιστορία, που πραγματοποιήθηκε στο Νέο Μεξικό), ο Τρούμαν ήξερε πλέον ότι οι ατομικές βόμβες θα λειτουργούσαν. Με τους συμβούλους του σκέφτηκαν ότι η ρίψη των βομβών θα έδινε τέλος στον πόλεμο χωρίς μια δαπανηρή συμμαχική εισβολή στην Ιαπωνία. Για να πιέσει τη χώρα να παραδοθεί, ο Τρούμαν απείλησε την Ιαπωνία με «άμεση και απόλυτη καταστροφή», εάν δεν το έκανε. Όμως, δεν εκτίμησαν την κατάσταση στην Ιαπωνία. Παρότι η χώρα ήταν σε μεγάλο βαθμό ηττημένη και στα πρόθυρα του λιμού, οι ναύαρχοι και οι στρατηγοί του αυτοκράτορα Χιροχίτο αρνήθηκαν να παραδοθούν ακόμη και μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα. Οι φανατικοί του ιαπωνικού στρατού οργάνωναν πραξικόπημα. Οι Μεγάλοι Έξι, το ανώτατο συμβούλιο για τη διεύθυνση του πολέμου, δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε συμφωνία. Εν τω μεταξύ, η δεύτερη βόμβα έπεσε στο Ναγκασάκι, ενώ σχεδόν ταυτόχρονα οι Σοβιετικοί έμπαιναν στον πόλεμο, εισβάλλοντας στη Μαντζουρία. Δεδομένης της επιδείνωσης της κατάστασης, ο αυτοκράτορας Χιροχίτο ανέτρεψε την ισοψηφία των Μεγάλων Έξι σε σχέση με την αποδοχή ή μη των συμμαχικών όρων. Έτσι, οι Μεγάλοι Έξι συνέταξαν ένα διάγγελμα το οποίο ο Χιροχίτο ηχογράφησε για να μεταδοθεί την επόμενη ημέρα, 15 Αυγούστου 1945. Η Ιστορία είναι γεμάτη από ερωτήσεις «τι θα γινόταν αν…». Ωστόσο, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν ο Χιροχίτο και οι Μεγάλοι Έξι θα είχαν συμφωνήσει να παραδοθούν χωρίς τη χρήση των ατομικών βομβών. Όπως ανέφερε ο Χιροχίτο στο μήνυμά του προς τον ιαπωνικό λαό, οι βόμβες ήταν κομβικός παράγοντας: «Ο εχθρός έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί μια νέα, την πιο σκληρή βόμβα, η δύναμη της οποίας να κάνει ζημιά είναι πράγματι ανυπολόγιστη». Εάν η Ιαπωνία συνέχιζε να πολεμά, συνέχισε, αυτό «δεν θα οδηγούσε μόνο στην τελική κατάρρευση και στην εξάλειψη του ιαπωνικού έθνους, θα οδηγούσε επίσης στην πλήρη εξαφάνιση του ανθρώπινου πολιτισμού». Κατά τη δική σας εκτίμηση, πόσο σοβαρή είναι σήμερα η πυρηνική απειλή; Δυστυχώς, ο κίνδυνος φαίνεται υψηλότερος από κάθε άλλη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Με τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία χρησιμοποιεί ρητορική με απειλές για τη χρήση πυρηνικών όπλων. Επιπλέον, το Κρεμλίνο ανακοίνωσε σχέδια για τοποθέτηση μη στρατηγικών πυρηνικών όπλων στη Λευκορωσία. Η μεταφορά πυρηνικών όπλων στη Λευκορωσία απειλεί όχι μόνο την Ουκρανία αλλά ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα. Από τη διάσκεψη αναθεώρησης της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων, το 2020, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία αναβαθμίζουν τα οπλοστάσια πυρηνικών όπλων τους, υπό τον χαρακτηρισμό «εκσυγχρονισμός». Επιπλέον, η νέα συνθήκη START, η τελευταία εναπομείνασα συνθήκη μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας για τα πυρηνικά όπλα, λήγει στις 4 Φεβρουαρίου 2026, ενώ από τον Φεβρουάριο του 2023, η Ρωσία έχει αναστείλει τη συμμετοχή της. Η συνθήκη επιτρέπει σε κάθε χώρα να επιθεωρεί τα πυρηνικά οπλοστάσια της άλλης, για να εξακριβώνει ότι τηρείται η συμφωνία για τα όπλα. Απαιτεί ακόμη τακτική επικοινωνία μεταξύ των δύο χωρών για την αποφυγή παρερμηνειών ή ατυχημάτων. Η αναστολή αυτών των ανταλλαγών αυξάνει τον κίνδυνο εσκεμμένης ή τυχαίας χρήσης πυρηνικών όπλων. Όλες αυτές οι εξελίξεις είναι ανησυχητικές.

Πέθανε η Λίζα Έβερτ, σύζυγος του Μιλτιάδη Έβερτ

«Έφυγε» από τη ζωή η συγγραφέας και φωτογράφος Λίζα Έβερτ. Η εκλιπούσα ήταν σύζυγος του Μιλτιάδη Έβερτ, ιδρυτικού μέλους και πρώην προέδρου της Νέας Δημοκρατίας. Την είδηση του θανάτου της Λίζας Έβερτ, συζύγου του πολιτικού και πρώην αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας, Μιλτιάδη Έβερτ, έκανε γνωστή η κόρη της, Αλεξία. Η Λίζα Έβερτ γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε και ασχολήθηκε με τη φωτογραφία από το 1983. Κατείχε δίπλωμα από το Middlesex University του Λονδίνου. Έχει κάνει περισσότερες από 20 ατομικές εκθέσεις φωτογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 1993 δημιούργησε τις εκδόσεις «Αστερισμός» και έχει εκδώσει επτά βιβλία. Τα θέματα των εκθέσεων και των βιβλίων της αφορούν, κυρίως, στην Ελλάδα και τις παλιές πατρίδες του ελληνισμού της διασποράς (Πόντος, Μικρά Ασία, Βόρειος Ήπειρος, Κάτω Ιταλία και Σικελία, Μέση Ανατολή) από την αρχαιότητα και τη βυζαντινή εποχή, μέχρι τον 20ό αιώνα, θέματα που άρχισε να παρουσιάζει από το 1987. Με τον Μιλτιάδη Έβερτ είχαν αποκτήσει δύο κόρες, την Αλεξία και την Ιλεάνα.

Προσγείωση ίσως και ανώμαλη στην κρυμμένη πραγματικότητα

Ξεκινούμε με πίνακες που διαβάσαμε.

Τα μαθηματικά πάντα ξαφνιάζουν μερικούς, κάποιους άλλους τους εντυπωσιάζουν αλλά πάντα λέγουν την πικρή αλήθεια. Οι πίνακες τα λέγουν όλα. Μπορούμε να μιλήσουμε για Ελληνικό θαύμα στην οικονομία; Μπορεί αλλά η εικόνα αυτή απογοητεύει. Το συνολικό χρέος της χρέος σκαρφάλωσε στα 404 δις ευρώ (προσοχή δεν είναι ...στραγάλια... είναι ευρώ...). Ένας συνετός άνθρωπος βλέποντας αυτό, το μόνο που θα σκεφθεί είναι, πως θα πληρωθούν αυτά τα χρήματα; Ένα νοικοκυριό έχει ένα χρέος, ας πούμε, 100000 ευρώ. Όλη η οικογένεια έχει ύπνο ελαφρύ, δεν κοιμάται, στα ύψη η αγωνία. Ας υποθέσουμε οτι το οικογενειακό ετήσιο εισόδημα αυτής της οικογένειας βρίσκεται στα 25000 ευρώ. Σε πόσα χρόνια θα μπορέσει να αποπληρώσει αυτή την υποχρέωση; Πάντα με υπόθεση, αν ετησίως περισσεύει ένα ποσό της τάξης των 2000 ευρώ και αν παραμείνει χωρίς αυξήσεις το χρέος με τόκους κλπ απαιτείται χρόνος αποπληρωμής 12,5 χρόνια. Τα χρόνια αυτά είναι το 1/6 της μέσης ζωής της οικογένειας. Τεράστιος χρόνος!! Πόσα χρόνια θα περάσουν να αποπληρώσουμε το δημόσιο χρέος; Άπειρα ή δεν θα το πληρώσουμε ποτέ αλλά θα το ανακυκλώνουμε σε βάθος πολλών πολλών ετών. Ας έλθουμε, όμως, στην εθνική οικονομία. Το δημόσιο χρέος το 2009 ήταν 368 δις. Σε 14 χρόνια το χρέος αυξήθηκε κατά 36 δις ευρώ, δηλαδή κατά 2,5 δις ανά έτος. Άρα κάθε χρόνο για να ζούμε σ΄αυτή την χώρα έτσι όπως ζούμε θα πρέπει να δανειζόμαστε 2,5 δις το έτος!! Λέει η κυβέρνηση, λύση στο πρόβλημα είναι η ανάπτυξη της οικονομίας. Μάλιστα. Πως και ποια οικονομία, ποιος τομέας; Τεράστιο ενδιαφέρον στον τουρισμό. Όλοι έχουν πέσει σε αυτό. Επαρκεί όμως; Εμείς, λέμε, όχι. Ο τουρισμός δίνει το 18-20% συμμετοχή στο ΑΕΠ ενώ η παραοικονομία είναι στα ίδια επίπεδα περίπου στο 20% του ΑΕΠ, περίπου 40 δις, και όλα τα περιφερειακά και εποχικά επαγγέλματα συμμετέχουν κατά 28-29%. Πάμε πιο κάτω. Η χώρα χρεοκόπησε το 2009, 2010 στην πραγματικότητα. Για να μην γίνει και καμιά επανάσταση στην καρδιά της Ευρώπης οι κυβερνήσεις αποφάσισαν το περιβόητο ΄΄κούρεμα΄΄ των ομολόγων, το θυμάστε; Το πληρώσαμε και θα το πληρώνουμε για αρκετά χρόνια ακόμη. Δηλαδή δεν θα πληρώσουμε μόνο το ΄΄κούρεμα΄΄ αλλά και το τρέχον χρέος.... Από ότι ξέρω, έχω διαβάσει, ποτέ δεν είχαμε τόσο μεγάλο χρέος με πολλές πολλές χρεοκοπίες στα τελευταία 150 χρόνια. Αυτό από μόνο του είναι και ένα ΄΄κατόρθωμα΄΄. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεις άλλη χώρα (υποτίθεται ευρωπαϊκή) με τέτοια χρέη και τόσες χρεοκοπίες. Μια μικρή βουτιά ακόμη λίγο πιο βαθιά. Τα κυκλοφορούντα ομόλογα αυτή την στιγμή είναι στο ύψος των 85 δις ευρώ με τα δάνεια των μηχανισμών στήριξης της Ευρώπης να μειώνονται, ο ενδοκυβερνητικός δανεισμός συνεχίζει να αυξάνεται στα 52 δις ευρώ (προσοχή ευρώ, όχι στραγάλια). Από τα 85 δις τα 40 βρίσκονται στη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενω τα ομόλογα που κατέχουν οι τράπεζες και τα funds είναι 45 δις. Τα repos (ο ενδοκυβερνητικός δανεισμός δηλαδή) είναι στα 52 δις βαίνοντας αυξανόμενος αφού είναι η άμεση διαχείριση του ρευστού για.....παροχές (αυτές που ανακοινώνει ο Πρωθυπουργός πότε-πότε) και που χαιρόμαστε τόσο πολύ εμείς αφού θα πάρουμε ένα κοκαλάκι, το οποίο πάλι εμείς θα πληρώσουμε στο ....μέλλον. Αυτές τις παροχές τις πληρώνουν όλοι αλλά ωφελούνται πάρα πολύ λίγοι και ίσως όχι τόσο καλά όσο φανταζόμαστε. Η κυβέρνηση και οι υπουργοί κάνουν μια τρίπλα, που έχει και ένα σοβαρό περιεχόμενο, αλήθεια. Είναι ένα επιχείρημα - τρίπλα. Δεν βλέπουμε, λέγουν, σε απόλυτους αριθμούς το χρέος αλλά αυτό συσχετίζεται με το ύψους του ΑΕΠ, δηλαδή να δούμε το κλάσμα, χρέος/ΑΕΠ. Ωραία, σωστά. Αν το ΑΕΠ, ο παρονομαστής αυξάνεται το κλάσμα μειώνεται οπότε θα μικραίνει ο χρόνος αποπληρωμής του και άρα θα ωφεληθούμε όλοι. Ναι αυτό είναι ορθό. Δείτε, όμως, πως θα αυξηθεί αυτό το ΑΕΠ; Ο αριθμητής θα παραμείνει σταθερός ή θα αυξηθεί κι αυτός; Αν αυξηθεί τότε μπορεί το κλάσμα είτε να μείνει σταθερό είτε και να αυξηθεί. Για να μην κουράζω με μαθηματικά. Αυτό που ενδιαφέρει σήμερα την κυβέρνηση είναι, πρακτικά, η αύξηση του ΑΕΠ με επενδύσεις και μάλιστα όχι από εγχώρια κεφάλαια γιατί δεν υπάρχουν τόσα αλλά από εξωτερικό ρέον χρήμα, έξυπνο, που ψάχνει τις ευκαιρίες. Και ναι θα έλθει αυτό το έξυπνο χρήμα αλλά θα παραμείνει ή ξαφνικά όταν διαμορφωθούν αρνητικές συνθήκες θα εξαφανιστεί σε χρόνο μηδέν; Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει οι οποιεσδήποτε επενδύσεις να συνοδεύονται και από άλλα πράγματα, άλλες δομικές αλλαγές για να δώσεις στον επενδυτή την σιγουριά της επιτυχούς επένδυσης διαχρονικά. Παράδειγμα τα γρανάζια της δικαιοσύνης, αργά και πολλάκις με ερωτηματικά η απόδοση δικαίου. Έτσι εύλογα κάποιος θα πει, πως η κυβέρνηση μπορεί να υποσχεθεί και περισσότερο να ΄΄δώσει΄΄ διάφορες παροχές, τα διάφορα pass, δηλαδή και όχι μόνο. Τι καταλαβαίνουμε, λοιπόν, με αυτά που είπαμε ως τώρα; Μην περιμένουμε νέες εξαγγελίες είτε στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο είτε αλλαχού. Αν ο Πρωθυπουργός προβεί σε έστω και μικρής έκτασης παροχών βαίνουμε ολοταχώς προς νέους τριγμούς στην οικονομία, που τώρα θα είναι ισχυρότεροι γιατί όλα αυτά έχουν αθροιστικό χαρακτήρα και το τσεκούρι θα πάρει κεφάλια. Αν, όμως, δεν ακούσουμε παροχές πάλι δεν σημαίνει οτι η πορεία μας είναι εύκολη. Αφήστε τι λέγουν κάποιες ΄΄φωνούλες΄΄ στις ειδήσεις και στις διάφορες εκπομπές στημένες!! Το πρόβλημα επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο με συνθήκες που διαμορφώνουν άλλο πιο δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, όπως η επισιτιστική κρίση, η έλλειψη πρώτων υλών, ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι τιμές στην ενέργεια, οι αυξανόμενες ανάγκες στην κατανάλωση ενέργειας από την κλιματική κρίση είτε θέρμανσης είτε ψύξης. Οι τιμές στα προϊόντα που είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, οι πιο πολλοί απρόβλεπτοι, που θα εκτινάξουν τον πληθωρισμό στα ύψη. Όλα αυτά δεν δείχνουν οτι πηγαίνουμε σε μια ομαλή οικονομική και ίσως γεωπολιτική κατάσταση. Εμείς λέμε, η κυβέρνηση θα πρέπει να είναι άκρως προσεκτική, φύλακας των εισοδημάτων των εργαζομένων, προσοχή δεν λέμε αυξήσεις αλλά να είναι ικανές για την επιβίωσή μας. Δεν ζητάμε αυξήσεις ζητάμε σταθερότητα και σοβαρότητα. Να εισάγει νέες αντιλήψεις στην διαχείριση, να ελέγξει τις σκοτεινές διαδρομές της παραοικονομίας, να σταθεί αρωγός στις επιχειρήσεις που έχουν προοπτική και αφήνουν αποτύπωμα στο ΑΕΠ, θα στηριχθεί η καινοτομία ενω παράλληλα να φροντίσει δυο βασικούς τομείς στις κοινωνικές δομές και ανάγκες τον τομέα της υγείας και της παιδείας. Το άρθρο 16 δεν είναι πανάκεια. Και άλλα στοιχεία θα διαμορφώσουν το περιβάλλον. Ας γίνουμε, τελικώς, σοβαροί και γνώστες της πραγματικότητας και όλοι να βοηθήσουν να ξεφύγει η χώρα από τα δεσμά της οικονομικής και όχι μόνο εξάρτησης. Ας κάνουμε και μια αναφορά στις επερχόμενες εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης που κάθε άλλο ΄΄αυτοδιοίκηση΄΄ δεν είναι. Πως οι υποψήφιοι δήμαρχοι έχουν εξασφαλίσει τους κατάλληλους πόρους να υλοποιήσουν αυτά που υπόσχονται με διάφορα ωραία ΄΄έργα΄΄. Από που θα πάρουν χρήματα; Οι κάνουλες της Ευρώπης στερεύουν. Η εθνική οικονομία έχει σταθερά το τιμόνι σε άλλες κατευθύνσεις. Το ταμείο ανάκαμψης έχει καλυφθεί στο μεγάλο του ποσοστό. Τελειώνουν και οι στηρίξεις από την Ευρώπη. Αυτά τα ξέρουν οι φίλοι υποψήφιοι; Κι αν τα ξέρουν γιατί υπόσχονται ή γιατί δεν λέγουν την αλήθεια; Για τις εκλογές αυτές και τους υποψηφίους θα πούμε πολλά. Έχουμε ανοιχτές πληγές εκεί. Αυτό που ευχόμαστε είναι να έχουμε υπομονή και γνώση. Αν δεν έχουμε την γνώση οφείλουμε να την αποκτήσουμε, είναι καθήκον μας. Να ψάχνουμε, να διαβάζουμε, να ρωτάμε.

Για τους αμετανόητα ρομαντικούς και επιλεκτικούς

Για πιο προχωρημένους

Καλημέρα με καφέ, για τους ρομαντικούς μερακλήδες φύλακες της πόλης

Ταξιδιωτική οδηγία των ΗΠΑ για τα κατεχόμενα της Κύπρου, μετά τα έκτροπα στην Πύλα

Ταξιδιωτική οδηγία προς τους Αμερικανούς πολίτες για αποφυγή των ταξιδιών προς τα κατεχόμενα εξέδωσε η Πρεσβεία των ΗΠΑ στη Λευκωσία. «Λόγω της κλιμάκωσης των γεγονότων στην περιοχή της Πύλας, η Πρεσβεία των ΗΠΑ στη Λευκωσία ενθαρρύνει σθεναρά τους πολίτες των ΗΠΑ να επανεξετάσουν τυχόν σχέδια να ταξιδέψουν στα κατεχόμενα αυτό το Σαββατοκύριακο ή μέχρι την αποκλιμάκωση της κατάστασης». Συνιστάται ιδιαίτερα στους πολίτες των ΗΠΑ να μείνουν μακριά από την περιοχή της Πύλας. «Ενθαρρύνουμε τους πολίτες των ΗΠΑ στην περιοχή να είναι προσεκτικοί και να γνωρίζουν το περιβάλλον τους, ιδιαίτερα γύρω από πλήθη ή συγκεντρώσεις. Θα πρέπει να παρακολουθείτε τα τοπικά μέσα ενημέρωσης για να ενημερώνεστε για τις πιο πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση και τις δραστηριότητες, τυχόν διαδηλώσεις και περιοχές που πρέπει να αποφύγετε», σημειώνεται.