Κέρδη και ζημίες από μία πολεμική σύγκρουση που... δεν έγινε

Του Κώστα Ράπτη Αν το μέτρο της πραγματικότητας το δίνουν τα πρωτοσέλιδα των βρετανικών ταμπλόιντ, που ήθελαν την περιώνυμη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία να εκδηλώνεται σήμερα στις 3 τα ξημερώματα ώρα Ελλάδος, τότε η ανθρωπότητα μόλις βίωσε την πρώτη μείζονα πολεμική σύρραξη που διεξήχθη εξολοκλήρου στη σφαίρα του εικονικού. Πώς εντοπίζονται άραγε σε έναν τέτοιο πόλεμο οι νικητές και οι χαμένοι; Στον πραγματικό κόσμο, βέβαια, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Οι επαφές κορυφής συνεχίζονται (με τελευταία την επίσκεψη του καγκελαρίου Σολτς στη Μόσχα), οι ρωσικές στρατιωτικές ασκήσεις κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία οδηγούνται στο προγραμματισμένο τέλος τους, οι Βλαντίμιρ Πούτιν και Σεργκέι Λαβρόφ με την καταλλήλως τηλεσκηνοθετημένη συνεργασία τους την περασμένη Δευτέρα συμφωνούν να δώσουν άλλη μία ευκαιρία στη διπλωματία και ο Τζο Μπάιντεν, με το χθεσινό διάγγελμά του, παρουσίασε προς κάθε ενδιαφερόμενο το κατάλληλο μείγμα αποφασιστικότητας και ευελιξίας ("Πρέπει να δώσουμε στη διπλωματία κάθε ευκαιρία να πετύχει.. Ούτε οι ΗΠΑ ούτε το ΝΑΤΟ έχουν πυραύλους στην Ουκρανία... Δεν στοχοποιούμε το λαό της Ρωσίας”). Όλα αυτά στο φόντο της τηλεφωνικής συνομιλίας των προέδρων ΗΠΑ και Ρωσίας το Σάββατο από την οποία προέκυψε, όσο το επιτρέπουν οι ανάγκες διατήρησης του γοήτρου του καθενός, η εικόνα μιας πραγματικής διαπραγμάτευσης που έχει δρομολογηθεί και την οποία ποικίλοι πολιτικοί και γεωπολιτικοί δευτεραγωνιστές φιλοδοξούν ακόμη να εκτροχιάσουν. Την ίδια στιγμή, η Ουκρανία παρουσιάζει, προτού καν πέσει η παραμικρή ντουφεκιά, την εικόνα μιας χώρας που έχει υποστεί στρατιωτική πανωλεθρία: με τις αεροπορικές εταιρείες να αποφεύγουν τον εναέριο χώρο της, την ουκρανική ελίτ να καταγγέλλεται από τον πρόεδρο Ζελένσκι επειδή έχει τραπεί σε φυγή εκτός συνόρων, το κοινοβούλιο να ακυρώνει για τον λόγο αυτό προγραμματισμένη συνεδρίασή του λόγω έλλειψης απαρτίας και τις διπλωματικές αντιπροσωπείες των δυτικών χωρών να εγκαταλείπουν το Κίεβο και να μεταφέρονται στο Λβιφ, σαν να είχε ήδη συντελεστεί διχοτόμηση και οι φιλοδυτικές δυνάμεις να είχαν αναδιπλωθεί στην κατεξοχήν εστία τους, την άλλοτε αυστρο-ουγγρική Γαλικία. Αλλά πραγματικό αντικείμενο της "ουκρανικής κρίσης" δεν είναι η Ουκρανία, παρά η Γερμανία. Αυτή για την οποία και χθες ο Μπάιντεν προεξόφλησε ότι θα καταβάλλει το τίμημα της ακύρωσης του αγωγού NordStream2, όποτε η Ουάσιγκτον κρίνει ότι έχει συντελεστεί η "ρωσική εισβολή". Πραγματικό αντικείμενο της κρίσης είναι η φιλοδοξία της Μόσχας όχι να αποσπάσει εδάφη, αλλά να εκμαιεύσει (με την στήριξη της Κίνας που σταδιακά θα γίνεται όλο και πιο εμφανής) μια νέα, πολυκεντρική αρχιτεκτονική ασφαλείας, αντίστοιχη της ανάδυσης των ευρασιατικών δυνάμεων. Και η φιλοδοξία αυτή αποτυπώθηκε στα δύο σχέδια διεθνών συνθηκών που επέδωσε σε ΗΠΑ και ΝΑΤΟ στις 15 Δεκεμβρίου, απαιτώντας καθαρές απαντήσεις. Αντιστρόφως, κύριο μέλημα των ΗΠΑ είναι η επιβεβαίωση της διεθνούς ηγεμονίας τους, με ανακοπή της ελκτικής δύναμης της ευρασιατικής ολοκλήρωσης και θωράκιση της διατλαντικής σχέσης, μέσω της ύψωσης ενός νέου Τείχους στην ανατολική Ευρώπη. Η ακύρωση του NordStream2, για να πάρουμε το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, δεν είναι η απάντηση στην "ρωσική επιθετικότητα”, αλλά το καθαυτό ζητούμενο, για χάρη του οποίου οι εντάσεις θα πρέπει να κλιμακωθούν – ιδεωδώς με μία ρωσική στρατιωτική κίνηση, η οποία, ασχέτως της έκβασής στης στο ουκρανικό πεδίο των μαχών, θα συνιστά μεγάλη αμερικανική πολιτική νίκη, διότι θα επιτρέπει την ενεργοποίηση των "κυρώσεων από την κόλαση”. Με αυτή την έννοια, η αμερικανική πλευρά έχει ήδη καταγάγει μία μερική νίκη, στον βαθμό που έχει καταφέρει να εμμείνει στις θέσεις της. παρακάμπτοντας την κεντρική αξίωση την οποία περιλαμβάνουν τα ρωσικά κείμενα (περί μη επέκτασης του ΝΑΤΟ κ.ο.κ.), και έχει στερήσει κάθε περιθώριο ουσιαστικών ελιγμών από πλευράς Γερμανίας, Γαλλίας κ.ο.κ. Από την άλλη πλευρά, ο διαθέσιμος χρόνος δεν είναι απεριόριστος και ο "επικοινωνιακός πόλεμος” φανερώνει τα όριά του, λ.χ. στο πώς ήδη αποσταθεροπoιείται η Ουκρανία και εντείνεται η ανησυχία των Ευρωπαίων συμμάχων. Πόσω μάλλον, που οι "κυρώσεις από την κόλαση” έχουν χάσει την ισχύ τους, διότι οι σημαντικότερες από αυτές (ήτοι η αποβολή της Ρωσίας από το σύστημα Swift και ενδεχομένως και η ακύρωση του NordStream2) δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την συναίνεση των Ευρωπαίων, λόγω τους κόστους τους για τους ίδιους. Η ρωσική πλευρά, πάλι, έχει την ικανοποίηση να παρατηρεί την καταγραφή των θέσεών της στην διεθνή ατζέντα κατά τρόπο που δεν επιτρέπει πλέον την αγνόησή τους. Το ότι όμως ο πυρήνας τους εξακολουθεί να προσκρούσει στην αμερικανική άρνηση, επιβάλλει περαιτέρω κινήσεις υψηλού ρίσκου, που δεν προσφέρονται στον Βλαντίμιρ Πούτιν σε αφθονία.