Δημόκριτος και Οργανική Χημεία

Ο Δημόκριτος παρότι στην πραγματικότητα ήταν σύγχρονος του Σωκράτη, θεωρείται «προσωκρατικός» φιλόσοφος. Σχεδόν κανένα από τα γραπτά του Δημόκριτου δεν έχει διασωθεί. Ότι γνωρίζουμε γι αυτόν προέρχεται από άλλους φιλοσόφους, όπως τον Αριστοτέλη, που τον αναφέρουν για να τον επικρίνουν. Tα χωρία του Δημόκριτου που έχουν διασωθεί – στα οποία εικάζεται μεταξύ άλλων, ότι όλα τα φυσικά φαινόμενα προκύπτουν από πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ λίγων ειδών μικροσκοπικών «ατόμων», τα οποία στριφογυρίζουν μέσα στον κενό χώρο – βρίσκονται πλησιέστερα προς μια σύγχρονη επιστημονική κοσμοθεώρηση από οτιδήποτε άλλο διατυπώθηκε στην αρχαιότητα. Μία από τις εντυπωσιακότερες προτάσεις του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου που έχουν διασωθεί είναι η εξής: «Φαινομενικά υπάρχει το γλυκό, φαινομενικά υπάρχει το πικρό, φαινομενικά υπάρχει το χρώμα. Στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνον τα άτομα και το κενό» Προκαλεί τεράστιο θαυμασμό το γεγονός ότι σε μία και μόνο πρόταση, διατυπώνεται με την μεγαλύτερη ακρίβεια και τον απλούστερο δυνατό τρόπο, η ατομική θεωρία που θα αναπτυσσόταν 2000 χρόνια μετά! Παρότι στην πλειοψηφία των σημερινών μαθητών η εν λόγω ρήση του Δημόκριτου δεν προκαλεί καμία εντύπωση, πάντα εμφανίζονται μερικές φωτεινές εξαιρέσεις. Έτσι, σε μια σχολική τάξη τέθηκε το εξής ενδιαφέρον ερώτημα: Ποιές είναι οι απλούστερες χημικές ενώσεις με τις οποίες θα μπορούσαμε να αναπαράγουμε στην κυριολεξία την παραπάνω πρόταση του Δημόκριτου; Δηλαδή, συνδυάζοντας 2 ή 3 είδη ατόμων να προκύψουν διαφορετικές χημικές ενώσεις με τις ιδιότητες γλυκό, πικρό και κάποιο χρώμα. Βρέθηκε τελικά το εξής παράδειγμα από την Οργανική Χημεία: τα άτομα C (άνθρακας), Η (υδρογόνο) και Ο (οξυγόνο) ενώνονται με διαφορετικούς τρόπους και αναλογίες, προκαλώντας σε κάθε περίπτωση το «γλυκό», το «πικρό» και το «χρώμα» που αναφέρει η ρήση του Δημόκριτου:

Χημικές ενώσεις από C, H και O: η γλυκόζη-C6H12O6 (στο σχήμα φαίνεται ο σκελετικός τύπος της d-γλυκόζης) έχει γλυκιά γεύση, το ξίδι– C2H4O2, έχει πικρή ή ξινή γεύση και η 3-υδροξυβουτανάλη ή αλδόλη- C4H8O2 που σύμφωνα με τη βιβλιογραφία είναι ένα ωχροκίτρινο υγρό. Άραγε υπάρχει κάποιο άλλο απλούστερο παράδειγμα;